ФАРЗАНД ТАРБИЯСИ - ЭЗГУЛИК МЕВАСИ

Инсон бахт ва саодатга етиши учун бош сабаб бу тарбиядир. Экинлар суғорилиши қанчалик муҳим бўлса, инсон боласи учун ҳам тарбия шу даражада керакли ҳисобланади. Фарзандларни илмли, одоб-ахлоқли, гўзал тарбияли қилиб камолга етказиш ота-онанинг бурчидир. Ота-она ана шу масъулиятли вазифани тўлиқ адо этса, инсон сифатига лойиқ кўрилади.

Фарзанд тарбияси шундай нозик бир масалаки, ҳар бир ота-онадан бу борада алоҳида эътибор ва хушёрлик талаб этилади. Зотан, фарзанд Аллоҳ Таоло томонидан инсонларга берилган энг катта неъматдир.

Ҳаётимиз мазмуни, қалбимиз қувончи бўлган дилбандларимизни яхши тарбияли қилиб ўстирмоғимиз жоиздирки, Аллоҳ Таоло ўз каломида шундай дейди: "Кейин, қиёмат кунида ҳар бир неъматдан албатта сўраласизлар". Демак, бизларга берилган неъматлар қатори фарзанд тарбиясида ҳам сўроққа тутилар экан.

Расулуллоҳ (с.а.в) шундай деган эдилар: "Фарзандларингизни ҳурмат қилинг!" Албатта, фарзандларимиз ўз фикр-мулоҳазасига эгадирлар. Уларни фақат қорнини тўйдириш, устини бут қилиш билан ота-она бўйнидаги вазифа чекланиб қолмайди. Балки фарзандларни илмли ва ҳунарли бўлиб, вояга етишлари учун керакли шарт-шароитларни яратиб бериш, унинг интилиш ва қизиқишларига қараб йўналиш бериш ҳам ота-онанинг биринчи галдаги вазифаларидандир. Айниқса, оталар бироз қаттиққўлроқ, оналар эса эътиборлироқ бўлишлари фарзандлар тарбиясида муҳим аҳамиятга эгадир.

Ривоят қилишларича, қайсидир бир ўрмонда ота шер улға-йиб қолган уч нафар болаларини ов қилишга ўргатиш вақти етганлигини билиб, уларни ёнига секингина овоз чиқариб чақирибди. Аммо шерваччалар оталарининг чорловига эътибор беришмабди. Шунда ота шернинг жаҳли чиқиб, бор овози билан ўкирибди. Унинг овози бутун ўрмонни титратиб юборибди. Ҳайрат ва қўрқув аралаш шернинг болалари отаси олдига чопиб келишибди.

Дарҳақиқат, фарзанд тарбиясида отанинг алоҳида ўрни бор. Талабчан ва тартибли бўлган ота фарзандларини ҳам шундай бўлишга ундайди. Шундагина улар масъулиятли бўлиб улғайишади. Оилада боланинг тарбиясига бироз эътиборсизлик қилинса, тарбия кескин издан чиқиши ҳам мумкин.

Бир куни ёш болакай бир бурда нонни тишлаганча ўртоқлари ёнига ўйнагани отланибди. Уйидан чиқишда кучуги олдига югуриб келиб, қўлидаги нонга интила бошлабди. Кучукка раҳми келган болакай қўлидаги бир бўлак нонни унинг олдига қўйди. Буни кўрган онаси жаҳл билан болани койиди: "Ахир уйимизда бошқа нон йўқ бўлса, охирги бўлагини ҳам сен итга берасанми, сен бола одам бўлмадинг, бошга битган бало бўлдинг..." Бу овозларни эшитиб турган ён қўшниси бўлган яна бир кичик болакай онасидан сўради: "Энди Абдулла ўртоғим одам бўлмай қоладими?" Шунда она: "Ҳозирча одам, аммо онаси унинг одам бўлишини хоҳламаяпти", дея жавоб берибди.

Бу каби койинишлар, болага ёмон таъсир кўрсатади. Унинг хулқ-атвори бузилишига олиб келади. Фарзанд бирор ишни хато қилса, унга буни нотўғри эканлигини ётиғи билан тушунтириш афзалроқ.

Донишмандлардан бири шундай деган: "Мураббий бир жиҳатдан табибга ўхшайди. Табиб касални бартараф қилиш учун бунга керакли дори дармонларни тавсия қилади. Мураббий эса нодонлик касаллигининг олдини олиш учун лозим бўлган даволарни қўллайди".

Ҳар бир ота-она фарзандига туганмас мерос қолдирмоғи лозим. Бу мерос илм ва ҳунардир. Илм ва ҳунар ҳар қанча фойдаланган билан тугамайдиган ва ҳеч ким тортиб ололмайдиган катта бойликдир. Бу ҳақида имом Ғаззолийнинг бир ҳикмати бор: "Савдо қилиш мақсадида танишларим билан сафарга отландим. Йўлда карвонимизни қароқчилар тунаб кетишди. Шунда қароқчилар бошлиғи ёнига бориб: "Олган нарсаларинг орасида сизларга кераксиз бўлган бир тўрва бор, уни қайтарсанглар", дедим. У мендан тўрвам ичида нима борлигини сўради. Шунда: "Унда менинг бор илмим ва жуда кўп китоблардан олиб ёзилган изоҳ ва шарҳларим бор. Умрим давомида топган қадрли бойлигим", дея жавоб бердим. Қароқчи кулиб: "Олиб қўйиши мумкин бўлган нарсангни "менинг илмим" дейишга уялмайсанми, унинг илмини қайтариб беринглар", деб ёнидагиларга буюрди. Бундан қаттиқ мулзам бўлдим. Ва сафардан қайтиб, уйдан ташқарига чиқмай, ҳар куни ўша ёзган шарҳ ва изоҳларимни ёд олиб, ҳеч қандай ўғри ёки қароқчи ололмайдиган жойга ақлимга, хотирамга жойладим".

Албатта, фарзандлар ёшлигидан ҳунар эгалламаса, келгуси ҳаётида қийин вазиятга тушиб қолиши шубҳасиз. Дарахт қанчалик яхши парвариш қилинса, унинг мевалари, албатта, ширин ва тотли бўлиб етилади. Фарзандларни ҳам кўз қорачиғимиз каби асраб-авайлаб парваришласак, улар шунча гўзал тарбияли бўлиб, камол топишади. Зеро, фарзанд тарбияси - эзгулик мевасидир.

Тайёрловчи: Лолахон ТОЖИМИРЗА ҳожи қизи.