Кечиринг мени отажон

ҳикоя

(Давоми. Боши ўтган сонда).

Кунлар ўтди. Акмал ота хасталаниб ётиб қолди. Ҳеч нарса емай-ичмай қўйди. Кўзлари юмуқ эди-ю, аммо ухламай ўйларди. Ҳамон ўғлидан дарак йўқ. Ота ўғлининг нега бунчалик бемеҳр бўлиб қолганлигининг сабабини қидирарди. Наҳот, ўғли Санжарбек шунчалар бемеҳр бўлиб қолган бўлса!.. Қанчадан-қанча орзу-ниятлари бор эди унинг. Ётиб қолсам ёнимда ўтириб, сўнгги кунларимда бирга бўлармикин, деган эди. Наҳот, унинг фарзанди шу даражага етса!.. Ахир у Санжарбекка неки керак бўлса берди-ку. Харом луқма едирмай, ҳалол меҳнати эвазига боқиб катта қилди-ку, ота бу ҳақда кўп ўйлади. Фарзанди туғилиб, то шу кунгача бўлган ҳаётини бир-бир кўз ўнгидан ўтказди.Ниҳоят, у ўғлининг бемеҳрлиги сабабини ўзидан топди. Эҳ, хом сут эмган банда! Акмал ота ўғлига жондан бошқа сотиладиган барча нарсани олиб берибди-ю, фақат бир нарсани - инсонда инсонга нисбатан уйғонадиган меҳр-оқибатни бера олмабди. Ўзи меҳнат қилиб пул топибди-ю, ўғлини меҳнатга ўргатмабди. Афсус, минг афсус. Энди кеч бўлганди.

Бирдан унинг кўнглига ваҳима тушди. Наҳот, Санжарбек ҳам ўз фарзанди Ўткирдан меҳр кўрмай, худди ўзи каби меҳрга ташна бўлса? Чунки Санжарбек Ўткирни худди ўзи каби тарбия қилмоқда эди. Акмал ота кун-соати битаётганини сезган сари ўғлини кўришга ошиқарди. Санжарбек, албатта, келади. Худо дилига солса, ажабмас. У ўғли келгач, фарзанд тарбиясида ўзи йўл қўйган хатони зинҳор такрорламасликни васият қилади. Кўнглидаги йиғиб қўйган гапларини айтади...

Бироқ Санжарбекдан ҳамон дарак йўқ. Ниҳоят, Акмал ота ўғлининг дийдорига тўёлмай, юрагидаги сўзларини айтолмай, армон билан оламдан ўтди. Санжарбекка айтмоқчи бўлган васиятларини ўзи билан бирга олиб кетди. "Отанг оғир бетоб" дейишганида вақт топиб келолмаган ўғилга "Отанг ўлди" деган эдилар, ҳеч нарсага қарамай, учиб етиб келди. Санжарбек эшикдан дод солиб, тўғри марҳум ётган хонага кирди. Ота қош-кўзлари тутаб, худди қаттиқ уйқуга кетгандай беозор ётар эди. У отасининг жонсиз танаси тепасида хўнграб йиғларди. Санжарбек отасини дафн этди, барча маросимларини жой-жойига қўйиб, чиройли қилиб ўтказди.

Негадир унинг юраги кундан-кунга сиқила бошлади. Вақт ўтган сари Санжарбек отадек буюк тоғи қулаб, ёлғиз қолганини чуқур ҳис этди. Отаси ҳақида кўпроқ ўйлайдиган бўлиб қолди. Отасига кўрсатган меҳр-мурувватини тарозига солиб кўрди. Шунда Санжарбекнинг шу пайтгача ухлаётган виждони айрилиқнинг аламли ҳайқириғидан уйғонди. Ўзини ҳеч қаерга сиғдира олмай, ота ҳовлиси томон йўл олди.

Дарвозани очиб, отилиб ичкарига кирди. Кирди-ю, ҳар сафар келганида пешвоз чиқиб кутиб оладиган отасининг ўрни унга жуда билинди. Ҳувиллаган ҳовли унга қандайдир бефайз кўринар, гўё уй уни ютиб юборгудай термулиб, "келар экансан-ку, нодон ўғил. Эртароқ қаерда эдинг? Энди кеч, кеч, кеч" деяётгандай бўлади. Санжарбек хонага кириб, хона тўрида осиғлиқ турган отасининг суратини олиб бағрига босди. Ётган кўрпачаларини, бошини қўйган ёстиқларини, кийим-кечакларини бир-бир ушлаб, юз-кўзларига суртди. Ууларда отасининг ёқимли хидини туйди. Унинг вужудини аллақандай нотинчлик эгаллаб олди. Кўзларидан тўкилаётган армоннинг аччиқ ёшлари юзларини ювиб туша бошлади. Санжарбек ҳовлининг қай тарафига қарамасин, унда ўзининг отаси билан ўтказган бахтли онларини кўрарди. Айниқса, болаликдаги шўхликлари: отасини от қилиб миниб, бирга кураш тушганлари дилини ўртаб юборди.

Ўғил юпанч излаб, қабристон томон йўл олди. Қабристонга кириб бориб, отасининг мунғайиб турган қабрини қучоқлаб, ич-ичидан эзилиб йиғлай бошлади.Пушаймонлик доғида ўртаниб, отасидан кечирим сўради:

- Мени кечиринг, отажон! Бадбахт ўғлингизни кечиринг. Сизни дийдоримга зор этиб, йўл қаратдим. Дўстларим билан бирга кайфу сафо қилишга топган вақтимни сизни келиб бир бора кўриб кетишга сарфлай олмадим. Мен аҳмоқ, ақалли сўнгги бор бир ўғил бажариши лозим бўлган бурчни бажара олмадим. Оғзингизга сув томизиб, пешонангизни ушлаб, сўнгги сўзларингизни, васиятларингизни эшита олмадим. Отажон, нечун кўр кўзларим барвақт очилмади? Нечун бу нодон ақлим кеч кирди? Отажон, мендай нотовон ўғлингиздан рози бўлинг. Сиз билан дийдор кўришмоқлик қиёматга қолди-ку, отажон! Ғафлатда қолган ўғлингизни кечиринг, отажон!..

Санжарбек шу гапларни айтиб қон йиғларди-ю, аммо қабрдан садо чиқмасди. У Акмал отанинг ҳаққига Қуръон тиловат қилиб, қабристондан чиққач, кўча бўйлаб кета бошлади. Шу пайт кимнингдир хонадонидан худди атайин қилгандек магнитофондан қўшиқ янг¬рай бошлади:

Бағри кенг отажоним, мен сизни қайдан топай?

Йўқлаб борсам ғамгусорим, мен сизни қайдан топай?

Сўнгги бор дийдор кўришмоқ этмади менга насиб,

Сиз менинг жону жаҳоним, мен сизни қайдан топай?..

Мавлуда АЗИМОВА, Асака шаҳри.