ҲУҚУҚИЙ МАСЛАҲАТХОНА

НИКОҲ ШАРТНОМАСИ

Ўзбекистон Республикаси "Оила" кодексининг 6-боби "Эр ва хотин мол-мулкнинг шартномавий талаби" деб номланади. Бу бобда никоҳ шартномаси, унинг мазмуни, шартномани ўзгартириш ёки бекор қилиш, ҳақиқий эмас, деб топиш, ҳақ ундиришни эр ва хотиннинг мол-мулкига қаратиш ва бошқа масалалар ўз аксини топган.

Кодекснинг 6-боб, 29-моддасида "Никоҳланувчи шахсларнинг ёки эр-хотиннинг никоҳда бўлган даврида ёки улар никоҳдан ажратилган тақдирда уларнинг мулкий ҳуқуқ ва мажбуриятларини белгиловчи келишуви никоҳ шартномасида ҳисобга олиниши кўрсатиб ўтилган.

Никоҳ шартномасининг 30-моддасига кўра, никоҳланувчиларнинг никоҳи рўйхатга олингунга қадар ёки никоҳ даврида ҳам тузилиши мумкин. Никоҳ рўйхатига олингунга қадар тузилган никоҳ шартномаси никоҳ давлат рўйхатига олинган кундан бошлаб кучга киради. Никоҳ шартномаси ёзма кўринишда, нотариал тартибда тасдиқланиши лозим.

Никоҳ шартномаси эр ва хотиннинг мавжуд мол-мулкига нисбатан ҳам, бўлғуси мол-мулкига нисбатан ҳам тузилиши мумкин эканлиги 31-моддада кўрсатилган.

Никоҳ шартномаси эр-хотиннинг келишувига кўра исталган вақтда ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши мумкин. Бу ҳақида 32-моддада мукаммал ёритилган. Никоҳ шартномасини бажаришдан бир томонлама бош тортишга йўл қўйилмайди.

Оила қурувчилар никоҳ шартномасини тузишлари мақсадга мувофиқ. Чунки, бу ёшларни ўз хақ ҳуқуқларини англаб турмуш кечиришларига ёрдам беради. Ҳаётда улар дуч келиши мумкин бўлган ноҳуш вазиятларни қонуний йўл билан хал этилишини таъминлайди.

Бугунги кунда мамлакатимизда никоҳ шартномалари асосида турмуш қураётганлар ҳам кун сайин ортиб бормоқда. Бу ҳар икки томон - эр ва хотин учун ҳам фойдалидир. Ҳуқуқий, демократик тамойилларга асосланган фуқаролик жамиятини барпо этиш учун ҳаракат қилаётган фуқароларимиз никоҳ шартномаси хусусида етарлича тушунчага эга бўлишлари муҳимдир.

Фотимахон АБДУЛЛАЕВА, ҳуқуқшунос.