ПРЕЗИДЕНТ АЁЛЛАР

АФРИКАНИНГ ТАНИҚЛИ ХОНИМИ

Африка қитъасининг ғарбий қисмида жойлашган Либерия ХV асрда португаллар томонидан очилган ва тез орада қул савдоси марказларидан бирига айланган. ХIХ асрнинг 20-йилларида Африкага қайтиб келган озод қуллар 1847 йилда мустақил Либерия Республикасини тузганлар. 1985 йилдаги ҳарбий тўнтаришдан сўнгги кескин вазият ва 1990 йилда бошланган фуқаролик уруши тўпалонлари тўхтатилгач, мамлакатда анча барқарор ҳаёт изга тушган.

Эллен Жонсон Серлиф хоним Қора қитъанинг таниқли сиёсатшуносларидан бири ва Либериянинг 24-президентидир. У давлат олий ҳокимият органига хотин-қизлардан сайланган биринчи прези- дентдир.

Айни даврда Эллен Серлиф Либе-рияда президентлик лавозимига бўладиган навбатдаги сайловгача қолган охирги йилни ўтказмоқда.

Эллен Серлиф президентлик фао-лиятини 2006 йилнинг январида бошлаган эди. Унинг ушбу юксак лавозимга киришиш олдидан 2006 йил 16 январда ўтказилган инаугурация (қасамёд этиш) маросимида АҚШнинг ўша вақтдаги давлат котиби Кондолиза Райс ва биринчи хоним, президент Жорж Бушнинг хотини Лора Буш қатнашган эдилар.

Давлатни бошқариш осон иш эмас. Эллен Жонсон Серлиф бу жиддий лавозимга аввало, мустаҳкам билим ва йиллар давомида турли лавозимларда ишлаб орттирган тажриба ҳамда элга яхшигина танилган ҳолда келган эди. Эллен Серлиф ҳозир етмиш уч ёшда. Либериянинг пойтахти Монвария шаҳрида анчагина бадавлат оилада туғилиб, ўсган. Ёшлигидан яхши ўқишга, пухта билим олишга интилган. Ота-онаси ҳам Элленнинг ҳаракатларини доим қўллаб-қувватлаб турган. У ХХ асрнинг 60-йиллари бошида АҚШнинг Висконсин штатидаги Медисон бизнес мактабида ўқиб, бухгалтерлик касбини эгаллаган. Кейин Гарвард университетининг "Давлатни бош-қариш" факультетида ўқиб, 1972 йилда магистрлик дипломини олган.

Ўша йили уни президент Уильям Ричард Толберг маъмуриятида молия вазири ёрдамчиси бўлиб ишлашга таклиф қилганлар. Эллен мазкур лавозимда астойдил меҳнат қилган. Бироқ орадан кўп вақт ўтмай, уни уч миллион доллардан кўпроқ маблағни ўғирлаганликда айблаганлар. Лекин бу даъво исботланмаган.

1980 йилдан 1985 йилгача Эллен Семюэл Доу ҳукуматида молия вазири бўлиб ишлаган. Шу даврда у президент ўтказаётган ҳарбий режим сиёсатини парламент танқид қилганлиги учун ўн йил муддатга жазога тортилган. Аммо уни қамоқда узоқ сақлаш имкони бўлмагач, ҳибсдан озод қилиб, мамлакатдан чиқариб юборганлар. Шунда у Кениянинг Найроби шаҳрида ўзига паноҳ топиб, ўз юртига қайтгунча ишлаб турган.

Эллен 1997 йилда Жаҳон банки ва "Citi Bank"нинг иқтисодчиси сифатида Либерияга қайтиб келган. Аввалига у президент Чарльз Тэйлорнинг сержант Сэмюэл Доуга қарши курашишни қувватлаган бўлса-да, 1997 йилдаги президент сайлови компаниясида президентнинг муҳолифлари қаторида ҳаракат қилган. Бироқ сайловда атиги 10 фоиз овоз олишга эришган, холос. Чарльз Тэйлор эса 75 фоиз овоз олиб, сайловда ғолиб чиққан ва иккинчи муддатга ҳам президентлик мартабасини қўлга киритган. У Элленнинг ҳамкорликдаги хиёнатини қаттиқ қоралаган.

Шунга қарамай, Эллен Серлиф 2005 йилда бўладиган президент сайловида ўзига йўл очиш учун астойдил ҳаракат бошлаган. Чарльз Тэйлор 2003 йилнинг 11 августида ватанпарварлар тазйиқи остида истеъфога чиққач, Эллен Жонсон Серлиф Бирлик партиясида етакчилик мавқеини ўзига қайтарган эди.

Президент сайловининг 2005 йилда ўтказилган биринчи босқичида Эллен сайловчиларнинг муайян овозини тўплаб, муқобил номзодлардан бири таниқли футболчи Жорж Веадан кейинги иккинчи ўринни эгаллаган. Шу йили 8 ноябрда ўтказилган иккинчи босқич овоз беришда эса Эллен Жонсон Серлиф Веадан 20 фоиздан кўпроқ овоз олиб, ғолибликка эришган. Бу Либерия хотин-қизларининг сайловлардаги дастлабки мислсиз ғалабаси бўлиб, Эллен Серлиф президентлик лавозимида вақтинча ишлаб турган Мозес зе Бла ўрнини муқим эгаллаган.

Президент Эллен Жонсон Серлиф хоним ўз фаолиятида мамлакатда осойишталикни cақлаш, иқтисодий ривожлантириш, халқ турмушини яхшилаш, ижтимоий енгилликларни кўпайтириш, қўшни давлатлар билан тенг ҳамкорлик қилиш сиёсатини ўтказмоқда. Энг муҳими, Эллен хоним мамлакат хотин-қизларининг таянчи, ғамхўри бўлиб келмоқда. Зеро, Эллен Жонсон Серлиф хонимнинг "Хотин-қизларнинг хавфсизлиги ва дунё тараққиётида тўла ҳуқуқли қатнашишлари учун эркин кураш олиб бориш" йўналиши бўйича Тавакул Карман ва Лейма Гбови билан биргаликда 2011 йилги Нобель мукофотини олишга сазовор бўлганлиги бежиз эмас.

Қатъиятли ва дадиллиги учун Эллен Серлифни кўпинча "темир хотин" Маргарет Тэтчерга ўхшатадилар. Унинг бу фазилатлари мамлакатда олиб бораётган сиёсатида аниқ намоён бўлмоқда.

Эллен Жонсон Серлиф иқтисодчи сифатида кўплаб банкларнинг ишида ҳам қатнашиб келади. У айни вақтда Африка инвестиция уюшмаси маслаҳат кенгашининг аъзоси, "World Bank"нинг ссудалар бериш бўйича етакчи вакили, "Citi Bank"нинг вице-президенти бўлиб, мамлакатларнинг иқтисодий тараққиёти юзасидан матбуотда мақолалар билан ҳам қатнашиб туради.

Африканинг таниқли хонимларидан бўлмиш Эллен Жонсон Серлифнинг сиёсатчи ва иқтисодчи сифатида халқаро майдондаги ҳаракатлари муносиб тарзда рағбатлантирилган. Унга эркин фикрлилиги учун 1988 йилда Франклин Рузвельт мукофоти, халқаро муносабатларни олдинга силжитганлиги учун Ральф Бунше мукофоти берилган. Шунингдек, Эллен Жонсон Серлиф "Либерия озодлиги учун" Африка юлдузи ва Того орденларининг соҳибасидир.

Эллен Жонсон Серлиф хонимнинг тўрт нафар ўғли ва улардан олти нафар невараси бор. Ўғилларининг икки нафари Атланта ва Жоржинияда истиқомат қиладилар.

Маҳмуджон НОРХЎЖАЕВ тайёрлади.