ҲИКОЯ

СУНБУЛА

(Давоми. Боши олдинги сонда)

Сунбула билмаганларини Тошкентга келиб устозидан сўраб ўрганди. Тарихий асарларни ўқиди, темурийлар даврига оид материаллар билан яқиндан танишди. Хуллас, тинмай изланди, ўз устида ишлади.

Бу орада Сунбула ўғил кўрди. Бироқ фарзанд ўстириш унга насиб бўлмади. Қаттиқ шамоллаб, нобуд бўлди...

Аёл бутун диққатини севган касбига қаратди, ҳаётидаги қийинчиликларни меҳнат билан енгишга аҳд қилди. Илмий иш билан банд пайтлари унга оилавий можаролар руҳини тушириб юборди. Турмуш ўртоғи Тоҳирнинг: "Ҳадеб, Тошкентга боравермасдан, ишланг, шу қишлоқдан ташқарига чиқманг!" - деб қатъий туриб олгани унга малол келди.

Лекин Сунбула ҳам орқага чекинмади. Катта қийинчиликлар билан беш йил деганда илмий ишини ёқлади. Барча яқинлари-ю, таниган ва билганлари Сунбулани самимий табриклашди. Фақат Тоҳир унинг ютуғига беписандлик билан қаради. Чунки эр-хотинларнинг дунёқараши ва қизиқишлари икки хил эди. Ҳатто бир-бири билан суҳбатлашиб туриб ҳам, дарров низо чиқиб кетар эди.

Бир куни Тоҳир уни жеркиб, шундай деди:

- Илмий иш қилган бўлсанг ўзингга. Олим бўлдим деб, кибрланмагин. Оиладаги ўрнингни билиб иш тут!

Аёл лом-мим демади. Эрининг маданиятсизларча қилган муомаласидан кўнгли ҳижил бўлди. Лекин унинг жамоа орасида ҳурмати кундан-кунга ошиб борди. Келгуси ўқув йилида уни коллежга раҳбар қилиб тайинлашди. Энди унинг ташвиши янада ортди. Лекин у ҳам ишда, ҳам оиладаги юмушларини вақтида бажаришга тиришди.

...Сунбула эрини тўғри тушунишга ҳаракат қиларди. Оилада фарзанд бўлмаса қийин экан. Ҳаётдаги хурсандчиликлар фарзандсиз татимас экан...

Шундай кунларнинг бирида Тоҳир яна тиш ёрди: "Фақат иш деб юрмасдан, ўзингни дўхтирга қаратмайсанми? Менинг тенгқурларим болали бўлишиб, бир-бир хатна тўйлари ҳам қилишяпти! Ошналарим олдида қачонгача бўйнимни қисиб ўтираман-а?!"

Сунбула эрига малол келмайдиган қилиб: - Ўзингизни қўлга олинг, Тоҳир ака... Яратган бермаса, мен нима ҳам қила олардим, ахир?.. - дея олди, холос. Лекин Тоҳир бу сафар қаттиқ туриб олди. "Умрим беҳуда ўтиб кетяпти, мен фарзанд кўришим керак", деб жанжал кўтарди. Вазият шу даражага етиб бордики, улар охир-оқибат ажралишиб кетди...

Чумолининг ҳам уйи бузилмасин экан. Бу Сунбулага қаттиқ таъсир қилди. У кўп қийналди. Аммо бошиданоқ эрига кўнгли бўлмагани учунми, уни унутишга ҳаракат қилди.

Иш билан овунди. Орадан вақт ўтиб, докторлик диссертациясини ёқлади. Кейин уни илмий текшириш институтига ишга таклиф этишди. Бу ерда ҳам юракдан ишлагани учун раҳбарият назарига тушди ва уни халқаро симпозиумга вакил қилиб сайлашди. Кейин у астойдил симпозиумга тайёрлана бошлади. Симпозиум Германияда ўтадиган бўлди...

...Сунбула самолётга чиқиб ўриндиққа ўтирган эди, ёнига ўрта бўйли бир киши келиб жойлашди. Аёл унга бир қаради-ю, таниди... Не кўз билан кўрсинки, у Бахтиёржон эди.

- Сиз... Сунбуласиз, - деди Бахтиёржон.

- Сиз Бахтиёр акасиз! - деб кулди аёл.

- Буни қаранг, сиз ўша-ўшасиз!

- Йўғ-е, қанча йиллар ўтиб кетди-ю... - Сунбула секин нигоҳини ерга олди.

Самолёт ҳавога кўтарилди... Бахтиёржон аёлдан кўз узмай, унга саволлар бера бошлади: "Хўш, оилангиз, фарзандларингиз қалай? Нима ишлар қилиб юрибсиз? Ўзи қандай сабаблар билан сафарга отландингиз?"

Сунбула ҳиёл табассум билан унга қараб олди. Кейин бошидан ўтганларни маҳзун овозда сўзлаб берди...

Бахтиёржон ҳам икки нафар фарзандли бўлганини, қизига Сунбула деб исм қўйганини ғурур билан гапириб берди. Лекин иккинчи фарзандини дунёга келтиргандан сўнг аёли оламдан бевақт ўтганини изтироб билан сўзларкан: "Яхши аёл эди, - деди. - Инсон ожиз бўларкан. Тақдирда борини кўришдан бошқа иложи ҳам йўқ. Мана, қарийб ўн йил бўлди, икки фарзандим билан ёлғиз яшаяпмиз..."

Сунбула сафар давомида Бахтиёржон билан бирга бўлди. Унинг симпозиумдаги маърузаси яхши баҳоланди ва диплом ҳамда совғалар билан мукофотланди. Сафардан қайтишаётганда улар Тошкентда хайрлашишди. Бахтиёржон Фарғонага, албатта, боришини айтди. Аёл эса унга қарши сўз айтмади.

Куз фаслининг ўрталари эди. Сунбула уй юмушларини саранжомлаб юрган эди. Кўча эшиги чертилгандай бўлди. Дадил бориб, эшикни очган эди... Бахтиёржон қўлида бир даста гул билан турган экан.

...Содда ва самимий одамларнинг ёшликдаги покиза муҳаббатлари кеч бўлса-да, дилларни яна яшнатди. Сунбуланинг бағри севган инсонининг дилбандлари билан тўлди.

Бахтиёржон яхши ниятлар билан ота-оналарнинг оқ фотиҳасини олди ва Сунбула билан турмуш қурди. Кейин уни пойтахтга олиб кетди. Тошкентда эса уларни Анваржон ва Малика опалар қувонч билан кутиб олишди...

Соҳибахон ҲОШИМОВА.