ШИФОБАХШ НЕЪМАТЛАР

ЧИЛОНЖИЙДА

Чилонжийда - жумрутдошлар оиласига мансуб бўлиб, меваси жуда фойдали, "озиқ моддалар хазинаси" деб ҳам юритилади. Табиий ҳолда Ўрта Ер денгизи атрофлари, Кичик Осиё, Эрон, Афғонистон, Монголия, Хитой ва Японияда, шунингдек, Кавказ, Тожикистонда - Хисор тизмаларининг ёнбағирларида ёввойи ҳолда ўсади.

Баландлиги 8-10 м., кўпинча танаси қийшиқ, сийрак шох-шаббалари эса тўқ-яшил рангдаги қалин баргларга эга. Меваси ширин, гўштли бўлади. У август ойида пишади. Таркибида кўп миқдорда қанд моддаси (қуруқ мевасида 64 фоизгача), оқсил (3-4 фоиз), минерал туз, пектин, витамин ва глюкозидлар бор.

Бу дарахт қадимдан фойдали доривор ўсимлик ҳисобланган. Пўсти ва барглари қон босими, жигар, буйрак, ошқозон ва бошқа касалликларни даволаш учун ишлатилади. Пўстлоғи ва илдизида ошловчи моддалар бор.

Чилонжийданинг бир неча табиий шакллари, шунингдек, меваларини қайта ишлаш учун ёки уларни тўғридан-тўғри истеъмол қилинадиган кўпгина маданий навлари маълум. Бу дарахт тупроққа талабчан эмас, ҳавонинг қуруқлигини яхши кўради. Ёруғсевар, қурғоқчиликка ва совуққа чидамли дарахт.

Марказий Осиёда 100 йиллар муқаддам Хитой ва Афғонистондан келтирилган навлари маданийлаштирилиб, ўстирилган. Ҳозир чилонжийда республикамизнинг барча ҳудудида ўсади.

Тайёрловчи:

Абдураззоқ НАЗАРБОЕВ.