ҲАЁТ МЎЪЖИЗАЛАРИ

ПЛАСТИК ЖАРРОҲЛИК

БУ ЖАРАЁННИНГ ШАКЛЛАНИШ ТАРИХИДАН

Гўзалликка интилиш инсониятга хос бўлган хислатдир. Гўзаллик инсон билан бирга пайдо бўлган, унинг тамаддуни билан бирга ривожланиб борган. Ибтидоий одамлар гўзалликни ибтидоий тушунчалар билан англаганлар, ўрта асрларда эса гўзалликни сунъий воситалар ёрдамида бўрттиришга уринганлар.

Бугунги ривожланган даврда эса гўзаллик мутлақо янгича тушунчага айланмоқда. Агар биз гўзалликни ташқи қиёфамизда, кўринишимизда деб қарайдиган бўлсак, бу ҳолат янги аср одамлари учун муаммо эмас. Яъни, ташқи кўринишидан қониқмайдиган ҳар қандай одам эндиликда ўз қиёфасини ўзгартириши мумкин. Бу ўзгаришни унинг чўнтаги кўтарса бўлгани...

Пластик жарроҳлик бу хоҳишни зумда ижобат этади. Бугунги кунда пластик жарроҳлар хизматига энг кўп саҳна юлдузлари мурожаат қилишлари ҳам сир эмас. Чунки чирой, гўзаллик мухлис эътиборини қозонишда истеъдоддан кейинги турадиган муҳим жиҳатлардан бири саналади.

Шу ўринда пластик жарроҳлик деб номланувчи мўъжизанинг пайдо бўлиши ва ривожланиш тарихи ҳақидаги маълумотлар кўпчиликни қизиқтириши табиий.

ДУНЁДАГИ ИЛК ПЛАСТИК ЖАРРОҲЛИК

Манбаларда ёзилишича, илк пластик жарроҳликлар қадимги Мисрда амалга оширилган, кейинчалик бу нарса қадимги ҳинд заминида ҳам қўллаб кўрилган. Хўш, илк пластик жарроҳликлар қандай ва нима мақсадда амалга оширилган?

Маълум бўлишича, қадимги ҳинд қабилаларининг ўзаро тўқнашувларидан сўнг асир тушганларнинг бурунлари кесиб ташланган. Бу нарса асосан, навбатдаги жангларда аскарларни адаштириб қўймаслик учун амалга оширилган. Мана шу ҳолат туфайли ҳинд табиблари бурунни қандай қилиб қайта тиклаш мумкинлиги ҳақида излана бошлайдилар. Сушмита Самхит бу саволга жавоб топган биринчи ҳинд табиби ҳисобланади. Бу жарроҳликни у пешонадаги тўқималарни кўчириш ёрдамида амалга оширган экан.

Сушмита Самхитнинг бу иши пластик жарроҳлик тарихига тамал тошини қўйган бўлса-да, пластик жарроҳлик асосчиси деб италиялик Гаспар Тальякоцци тан олинади. У 1597 йилда бутун фаолияти давомида амалга оширган ишлари ҳақида китоб ёзади. Бу китобда қўл терисидан кўчирилган тери ёрдамида бурунни қайта тиклаш мумкинлиги ва бу иш қай тарзда амалга оширилиши батафсил баён қилинган эди.

Жарроҳ ўз замонасидан анча илгарилаб кетгани боис, замондошлари уни шаккокликда айблашган. Унинг ишлари Яратганга қарши исён сифатида баҳоланган. Мана шундай сабабларга кўра пластик жарроҳлик то ХIХ асрга қадар ривожланишдан тўхтайди.

ТАНАФФУСДАН КЕЙИНГИ ПОРТЛАШ

ХIХ аср охирларига келиб газета ва журналлар пластик жарроҳликнинг янги ютуқлари ҳақида бонг ура бошлайдилар: юздан ортиқ мақолалар чоп этилади. Деярли ҳар бир ўтказилган жарроҳлик иши қандай амалга оширилгани тўғрисида батафсил ёритилиб борилди. Бу ҳолат эса ушбу соҳанинг ривожига таъсир этмай қолмади, албатта. Айнан ўша даврда "пластик жарроҳлик" атамаси европалик олим Дезольт томонидан илк бор муомалага киритилади.

Инсониятга чексиз мусибатлар келтирган урушлар ҳам пластик жарроҳликнинг жадал суръатларда ривожланишига сабаб бўлди. Иккинчи жаҳон уруши пластик жарроҳликни экспериментал соҳадан кенг кўламли соҳага айлантирди. Айни шу даврдан бошлаб пластик жарроҳлик нафақат эҳтиёжмандлар, балки барча хоҳловчилар учун хизмат қила оладиган соҳа эканлиги тан олинди. Ўз ташқи қиёфасидан уяладиганлар (туғма мажруҳлар) ҳам пластик жарроҳлар хизматидан фойдалана бошладилар.

Маълумот учун: 1987 йилда АҚШда 1,5 миллионга яқин плас-тик жарроҳлик амалга оширилган бўлиб, шуларнинг учдан бир қисмини эстетик жарроҳлик ташкил этган экан. 2011 йили пластик жарроҳлик учун америкаликлар 23,7 миллиард доллар сарфлаганлар.

ЧИРОЙ ВА ШАХСИЯТ

Олимларнинг фикрича, чиройли кўриниш шахсий муваффақиятнинг тенг ярми экан. Тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, ташқи кўриниши чиройли бўлганлар ҳаётда муаммоларга нисбатан кам дуч келишар, доимо атрофдагилар эътиборида бўлишар экан. Кўриниб турибдики, ташқи кўринишнинг кўркамлиги одамлар эътиборини тортишнинг энг асосий омилидир. Танганинг иккинчи томони бўлганидек, кунда гўзалликнинг барча талабларига жавоб берадиган идеал чеҳраларни кўравериш инсон руҳиятига салбий таъсир кўрсатади. Киноюлдузлар, эстрада юлдузларига тақлид инсоннинг шахсиятини унутишига олиб келиши мумкин.

СТАТИСТИКА

Маълумотларга кўра, дунё бўйича аёллар энг кўп мурожаат этаётган пластик жарроҳлик бу қовоқ атрофи терисини торттириш жарроҳлиги экан. Иккинчи ўринда юзни торттириш, лабларни дўрдоқлаштириш, ундан ке-йин эса ортиқча ёғларни йўқотиш, кўкраклар шаклини ўзгартириш ва шалпангқулоқликдан халос бўлиш турар экан. Ҳа, эстетик жарроҳлик соҳаси бугунги кунда жадал ривожланиб бораётгани барчага маълум. Ўтган асрнинг 60-йилларида АҚШда 907 нафар пластик жарроҳлар фаолият олиб борган бўлса, айни пайтда Америка пластик жарроҳлик ассоциацияси 5000 нафардан зиёд профессионалларни ўз атрофида бирлаштирган. Таниқли швед жарроҳи Торд Скоог ташаббуси билан 1955 йили ташкил этилган халқаро пластик жарроҳлик ассоциацияси ҳам бор. Бу жамиятга дунёнинг 80 дан ортиқ давлатидаги қарийб 12000 мутахассис бирлашган.

ХУЛОСА ЎРНИДА...

Тараққиёт натижасида гўзаллик пул билан ҳал қилса бўладиган масалага айланиб қолаётгандай. Шундай бўлса-да, таваккал қилиб, косметик клиникаларнинг доимий мижозига айланишга шошилманг. Ташқи кўринишингиз, организмингиз, ва энг асосийси, ҳамёнингиз учун ҳам фойдали бўлган бошқа чоралар бор! Эрталаб сал барвақтроқ туриб югуринг, машғулотлар залига қатнанг. Тўғри, бу уринишлар шалпангқулоқликни йўқотолмаслиги мумкин, бироқ яшашга бўлган интилиш ортишига, қоматнинг кўркамлашишига, қолаверса, кайфиятга ўз ижобий таъсирини кўрсатиши аниқ! Ахир саломатликни пулга сотиб олиб бўлмаслигини унутмайлик!

Ойдиной ВАҲОБЖОНОВА.