ҲАЁТ ҲИКМАТЛАРИ

УМРГА ЙЎЛДОШ БЎЛИШ ОСОНМИ?

Ўғлоним, энди қулоғингизни тутинг. Келинларга эшиттирмай, айрим махфий гапларни айтиб қўяй: биласизми, қандай қилиб энг зўр оила тутадиган рўзғорбоши бўлиш мумкин?

- Аввало, чимилдиқдаёқ келинчагингизга "Мен ота-онам, жигарбандларимнинг, дарвозамиздан кириб келиши мумкин бўлган яқинларимнинг қандай эканлигини ўзим яхши биламан. Улар ҳақида бирор марта ёмонлаш оҳангида гапирсангиз, сиздан рози эмасман. Қўлингиздан келса, менинг ёмонларимни яхши қилиб беринг, шундай бўлингки, мен сиз туфайли ҳеч кимни ёмон кўриб қолмай", деб олинг.

- Мағрур бўлинг - хафа бўлишни билмайдиган, орияти суст эрларни аёллар суймайдилар.

- Аёлингизнинг кўнглига қаранг, аммо у нима деса, "хўп" дейишга дарҳол шошилманг. У сизнинг кўниш ёки кўнмаслигингизни хавотир билан кутсин. Хоҳишини бажаришга ҳамиша тайёр эканлигингизни билган куни аёлингиз учун сизнинг қадрингиз ўлади.

- Аёлингиз билан орада гап қочиб турган бўлса ҳам, унинг учун азиз бўлган сана ва воқеаларни унутманг, ҳеч бўлмаса битта тароқ ҳадя этинг, унга ҳам имконингиз бўлмаса, гулзордан бир дона чечак узиб, қутлаб қўйинг: жуфтининг совғаси аёл учун осмондаги ой билан тенг.

- Онам раҳматли айтардилар: эркакнинг бети иккита бўлиши керак, деб. Аёлига бошқа, бошқаларга бошқа. Шу гап сизнинг ёдингизда бўлсин.

- Рўзғорнинг бошидан бошлаб, сиз аччиқланиб турганингизда, аёлингизни сиз билан баробар даҳанаки жанг қилишига йўл қўйманг.

- Рўзғорда эркак қўли билан битадиган ишларни ўзингиз бажаришга ҳаракат қилинг. Арзимаган юмуш олдида ожизларча мўлтираб, кўчадан одам ёллаб ишлатадиган эрларнинг аёллари афсус билан ўтадилар ва зимдан ўзгаларнинг яхши эрларини ҳавас билан кузатадилар.

- Инсоннинг нозик бир жиҳати бор: интилган, орзу қилган довонига етишган заҳоти унга бўлган қизиқиши камаяди, яна янги довонлар сари бўйлагиси келади. Эсингизда бўлсинки, ҳеч қачон аёлингизга кўнглингизни тугал очманг. У сиз учун жон қадар суюмли бўлса ҳам, изҳорни тилингизга чиқарманг. Мен жуфтимга ёқаманми, йўқми деган гумон аёлни ҳамиша безовта қилиб турсин. Ана ўшанда у фақат сизга ёқишга ҳаракат қилади...

Рўзғорингиз, илоҳо, тафтли, шарофатли бўлсин, ўғлоним!

ОИЛА СОҲИБИЛИК

ШАРТЛАРИ

Аёл эркакдан ўзини пастда тутмоғи лозим, дея ўргатади ислом одоби. "Мен эр кишиман, ҳурмат қилишга мажбурсан", деб кўкрагига уради эркакнинг ўзи. Биз Шарқмиз - эрларни ҳурмат қилиш биз учун фарз дея ниқтаб гапирувчилардан бири - мен.

Хўш, эркак нима учун бу қадар ҳурматли? Уларга Аллоҳ буюрган қандай юмушлар бор?

Шарқда аёлларни қизғонганлари учун эмас, аяганлари туфайли кўча юмушларидан озод қилишган. Минг эгилиб, минг букилишни талаб қиладиган рўзғор ишлари аёл учун етарли заҳмат эканлигини улар бажарган ишларни эркаклар асло уддалай олмаслигини тан олиб, баҳосини берган авлодларимиз аёлларга ғоят марҳаматли бўлганлар. Оилани боқиш, унинг муҳофазаси, иморат солиш, деҳқончилик қилиш, ўтин ёриш, сув ташиш каби куч талаб қиладиган ишларни эр кишининг мажбурияти, деб билганлар. Аллоҳим минг йил аввал эркак билан аёлнинг қуч-қувватини қай ўлчовда яратган бўлса, ҳозир ҳам шундай - эркаклар кичрайиб, аёллар йириклашиб кетгани йўқ. Аммо бир фожиа юз берди: аёллар зиммасидаги юклари ортгандан ортиб, эрлар оқбилак бўлиб қолдилар. Бунинг устига ойнаи жаҳонда ҳам, радиода ҳам, газета-ю журналда, тарбия масканларида нишон битта - аёл шўрлик! "Қизларни оилага тайёрлаш керак. Она бундоқ бўлиши керак, келин ундоқ...", "Шоира опа, маҳалланинг аёлларини бир йиғиб берай, қишлоқнинг аёлларини бир йиғиб берай, таъзирини бериб қўйинг!". Исломни таниган айрим кишиларимиз соатлаб бугунги аёллар кўнглидагидай эмаслигини писанда қиладилар. Хўп, бугунги эркаклар қандай? Оилада аёл билан эркак орасидаги мувозанатнинг бузилишида, аёлларда аёлларга хос бўлмаган унсурларнинг пайдо бўлишида асосий сабаб эркаклардаги манфий ўзгаришлар эмасми?

Агар миллий тарбияни эркаклардан бошламас эканмиз, уларни ҳақиқий шарқона қиёфага қайтаришга шошилмас эканмиз, аросат феълли бўлиб қолаверамиз.

Кузатиб юраман. Маҳалламизда бир оила бор, ҳамиша бирдай тўкин, ҳамма ишлари жойида. Эркаги тажрибали шифокор. Бир этак боласи бор, аёли ишламайди. Мана, неча йилдирки, кечалари ҳам уларникида тўқиллаган товуш эшитилиб туради - косибчилик билан шуғулланишади. Давлатнинг ишини ҳам қўйишмайди. У одам кексалик нафақасига чиқди, ўйладим - энди бир оз тортилиб қолишса керак, деб. Йўқ, ўшандай тўкис ва текис яшамоқдалар. Энди ўғиллари отасининг ёнига киришган: кўчада зиёли, уйда ҳунарманд...

Демоқчиманки, ҳунарли кишининг оиласи тўкис бўлади, фарзандларида ҳунарга, меҳнатга кўникма шаклланади.

Турсуной СОДИҚОВА