(ҳИКОЯ)

ГУНОх

Хаёл суриб кетаётганди, ортидан таниш овоз эшитилгандек бўлди: - Сайло - о - о...

Илкис бурилганда қабристонга кўзи тушди. Шунда ҳар кунги одати-фотиҳа ўқишни унутганини эслаб, кўнгли ҳижил бўлди. "Уфф, бу ниманинг аломати-я?"

Узоқдан бўлса ҳам ўтганларга раҳмат тилади, аммо ажабтовур енгилликни бу сафар туймади. У иримчи эмасди, шундай бўлса-да, кўнглига ўрнашиб олган ғашликдан юраги увушди. Сабоқхонага кирганда ҳам пароканда хаёлларини йиғиштириб ололмаганди. Қизлар ниманидир кескин мунозара қилишар, хона чайқов бозорига айланганди. Чеккароқдаги ўринлардан бирига ўтираркан, қизариб-бўзариб кетган гуруҳ сардори Арофат ғамгин кўзларини унга тикиб:

- Биласизми, кечаги стипендия кам чиқяпти. Қизларга айтинг-чи, бухгалтерия-дан олинган пуллар тийин-тийинигача тўғримиди? - деди.

Ҳаммага бир-бир нохуш тикилди, сўнг "ҳа" дея жавоб қилди.

- Ана, ҳаммасини санаганмиз. Ҳатто битта янги пачкани ҳам бузиб ҳисоблаганмиз...

Тортишув ўқитувчи киргунча давом этди, лекин орқадан ҳамон ғазабнок пичир -пичирлар эшитиларди. Паришон хаёлла рини қувмоқ ниятида бир вароққа ҳар хил манзаралар чиза бошлади...

Машғулотга берилиб кетган экан, елкасидан кимдир секин силкитиб, "Сизга", - дея хат узатди. Унда: "Сайло, кечаги пулимиздан бир кишига, яъни Умидага бутун бир ойлик стипендия етмаяпти. У осмонга чиқдими, ерга кирдими - билолмай гарангман. Адашмадикмикан? Бирортаси ҳазиллашдимикан - а? Ростини айтганда, кимдан гумонсирашга ҳам, кимдан кўришга ҳам ҳайронман. Фолбинга кўрсатсакмикан, деяпман. Ишқилиб тўғри топармикиан? "Адашса-чи? Сиз нима дейсиз? Арофат", дейилганди. Сайлонинг вужудида чумоли ўрмалагандек бўлди. Бир сесканиб, вужуди жимирлаб кетди. Хаёлига "Ким олдийкин?" эмас, "Мендан гумонсирамаяптими?" деган фикр урилди. Бир-бирига зид ўйлардан боши қизиб, чидаб бўлмас оғриқ кирди. Икки қўли билан бошини сиқиб кўрди, азоб зўрайса-зўрайдики, барҳам топмади. Ўқитувчи сезиб турган экан шекилли, рухсат сўраб-сўрамасидан жавоб берди...

Уйга келиб ётиб қолди, иситма аралаш алаҳсираб, узуқ-юлуқ тушлар кўрарди. Тушига уч ой олдин вафот этган отаси, оппоқ кийим кийиб, кўринди:

- Қизим, пулни сен олганинг йўғ-а?! Юр бўлмаса, пулни олиб бераман, - деб қўлидан ушлаганча, узоқ-узоққа олиб кетибди.

... Чўчиб уйғонганида қўлини ҳамшира ушлаб турганини кўриб, кўзларидан шўртак ёш сизди.

Кўзлари ич-ичига ботган, нигоҳлари нурсиз, лабларига учуқлар тошган Сайло хонага кираркан, бирорта қиз унга қиё боқмади. Бунга аҳамият бермасдан парталардан бирига ўтирди-да, қизларни кузата бошлади.

"Ётоқхонадаги қизлар йўқолган пулни мени олди, деб гап чиқаришибди. Наҳотки мен олган бўлсам... аҳмоқлар", - дея йиғлаб юборди Сайло.

Яна қизларнинг шов-шуви. Ҳамма ўзини оқлашга ҳаракат қиларди. Сайлонинг юраги бир қалқиб тушди. Гўё отасини чиқараётгандаги қий-чувга ўхшайди-я. Ҳа, айтганча бугун 18. Уч ой ҳам ўтибди-да дарров... У ўзи билибми-билмай силкиниб йиғлар, аччиқ изтироб оғуси вужудини заҳарларди.

Танаффус пайтида ёнига Арофат келди-да, Сайлонинг кўзларига негадир қарамай "Гул ва Наврўз" китобини узатди:

- Мана, китобингиз. Бериб турганингиз учун раҳмат. Яна...яна ичида бир нарса бор... - деди-ю шарт бурилиб кетди. Ҳали ҳам шуурига қайта олмаганидан кўзларида таажжуб учқунланди.

Дарс пайти. Муаллим лекция ўқимоқда:

- Омонимлар икки хил бўлади. Тўлиқ ва тўлиқсиз омонимлар. Тўлиқ омонимлар деб...

Сайлонинг ёдига китоб ичидаги "бир нарса" тушди. Аста олиб ўқий бошлади: "Сайло! Ушбуни ёзаётиб қанчалар қийналганимни билсангиз эди. Бугун фол очтиргани бордим. Ҳудодан бошқасига, бандасига ишонмайман. Лекин ўзга ақллироқ фикрга кела олмадим. Фолбинга ҳаммамиз тушган пахтадаги суратни олиб борган эдим. У группамиздагилардан бир кишини... Йўқ... Айтишга тилим бормайди. Ҳақиқатми-йўқми, билолмай ҳайронман. Не қилай, у сизни кўрсатди. Сизни, Сайло..." қолганини ўқий олмади. Кўзларидан тинимсиз ёш оқиб, куч билан оғзини беркитганича унсиз инграб юборди. Оғриққа чидай олмади. Фарёди томоғидан вулқондек отилиб чиққан ҳамоно ҳаммани лол қолдирганича ташқарига отилди. Унинг ич-ичидан йиғи тўкилар, бир оғиз сўз бор дарду дунёсини янгилаган, қалб ярасини тирнаб юборганди. Уч ойдан бери йиғилган ғуссалардан азоб чеккан юраги яна бир оғир дардни кўтара олмай уввос соларди. Зинапоядан тушаётиб, титроқ югурган оёқлари чалмашиб тойиб кетди. Кўзларини катта-катта очиб рўёга суянмоқчи бўлди. Хат тутган қўллари эса ҳавода муаллақ қотди. Таянчсиз қолган ожиз вужуд куч билан сирпаниб борди-да, совуқ цементга боши зарб билан урилди. Орқасидан югуриб чиққан Арофат даҳшатдан тили танглайига ёпишиб, қичқиролмай ҳам қолди...

Сайлонинг лаҳзали сезгилари юзлари узра илиқ нарса оқиб тушаётганлигини ҳис қилди. Оний нигоҳлари эса йиғлаётган қизга тушдию, бир ярқ этиб...сўнди. Ёнида эса қонга беланган мактуб... қирмизи рангга кирганди.

... Орадан бир ҳафта ўтди. Надомат ўтида қоврилаётган Арофат институтга шарпадек келиб, соядек кетадиган бўлди. Шундай кунларнинг бирида эълонлар тахтаси ёнида талабалар уймалашаётганини кўриб, оҳиста яқинлашди: " Ҳурматли студентлар! Кеча 239-хонанинг столи тагидан бир ойлик стипендия миқдорда пул топилди. Пул эгасининг фаррошлар хонасига мурожаат қилишини сўраймиз".

Арофатнинг кўз олдидан марҳума Сайлонинг бегуноҳ нигоҳлари ўтди. Ўзи эса рўё томон сингиб кета бошлади...

Кимдир "сув...сув олиб келинг", дея қичқирди. Гуноҳнинг қалби сингари совуқ цементда бир қиз ҳушидан кетиб ётарди.

Дилфуза МАДРАҲИМОВА,

Андижон шаҳри.