ҲАЁТ - ИБРАТ МАКТАБИ

СОВЧИ

- Ўғлимга мос келин тополмаяпман. Эгачи, сингилларни у ёқ-бу ёққа югуртиряпман, бироқ кўнгилдагиси чиқмаяпти-да, - Анора келинойи қариндош аёлларнинг навбатдаги зиёфат ўтиришида яқинларига ҳасрат қилиб қолди.

- Э, Анорхон, қизларнинг уруғига ўт тушибдими? Танлаб, суриштириб, дарров биттасини кўзланг, бунақа ўтиришда иш пишармиди? - деди аёллардан бири.

- Йўқ, бу ўз-ўзидан бўлмайди, - гапга қўшилди, учинчи аёл.- Анор опамнинг ёки совчи бўлмишнинг пойабзали, албатта йиртилиши керак, сўнгра пешонасидагини топади, шошилиш керакмас, йўқса, чув тушиб қолади. Бу ҳақда эскилардан қолган мақол бор-ку, чориғинг титилиб адо бўлмас экан, келин топиш маҳол, деб.

Гурунг қизиди. Ўтиришда албатта, аёлларга мавзу топилади, кимнингдир очилган қалб дафтари бошқаларнинг ҳам дард дастурхонининг ёзилишига сабаб бўлади. Анора келинойининг гапи баҳона, ким ўзига қандай келин топиб туширганию, келин қанақа чиққани ҳақида ҳар ким ўз ҳикоясини тўкиб солди.

Анорхон зиёфатдан қайтар экан, овсинлар тавсия қилган хонадонлар остонасига бир-бир ўзи бош уриб чиқмоқчи бўлди. Ахир, келинни у олади. Унга бўлғуси келиннинг оиласи ҳам тўғри келиши керак. Бироқ, ўшандан бери кўча кезиб, дараклашган ҳовлиларга бирров кириб чарчади. Орадан неча кунлар, ҳафталар ўтди ҳамки иши юришмади. Бир куни навбатдаги совчиликдан қайтаётиб, пойабзалига қаради. Ҳали янги, йиртилиш тугул, чоки ҳам сўкилмаган. Тавба! Қаторасига икки келин олганди. Кенжасини уйлантириш анча қийин кечади, шекилли! У таниш-билишлар тавсия этган хонадонларнинг ҳаммасига кириб чиқди. Бунга бир неча ой сарфлади. Ҳар гал борган жойидан тарвузи қўлтиғидан тушиб қайтади. Бировининг оиласи ёқмайди, бировининг қизи ўқишни тугатмаган, яна бирови... ҳафта кунларининг бирида тош, шағаллар тўкилган йўллардан бораётиб жуда чарчади. Чанқаб, суви шилдираб, оқиб тушаётган кран ёнига келиб, сувдан ичди. Нафасини ростлаш учун катта-кичик тошлардан бирига ўтирди. Шу пайт рўпара ҳовлиларнинг биридан қўлига иккита челак кўтарган навниҳол бир қиз сув томон кела бошлади.

"Истараликкина экан", деб хаёлидан ўтказди уни зимдан кузатиб ўтирган Анорхон. Пақирни сувга қўйгач: "Ассалому алайкум", дея Анорхонга салом берди қиз. "Ваалайкум ассалом" алик олди у қизни кузатишда давом этиб. Қиз челакларни тўлдириб, энди кўтармоқчи бўлиб турганда, кўча дарвозаси ёнида пайдо бўлган аёл қизга қарата:

- Сувларингни кўтаришайми? Оғир эмасми? - деб сўради.

- Овора бўлманг, ўзим аяжон, - жавоб берди қиз ва сув тўла челакларни уйи томон кўтариб кетди.

Аёл Анорхонга кўзи тушиб, унга яқинлашди.

- Айланай, чарчаганга ўхшайсиз, юринг бизникига, - аёл Анорхон билан кўришиб, уни уйига таклиф қилди.

- Раҳмат. Чарчоғим ёзилди. Бу қизингизми? - сўради Анорхон эҳтиёткорлик билан қиз томон тикилиб. Аёл тасдиқлагач, яна сўради:

- Турмушга бермайсизми?

- Турмушга бермай, бошимга ёстиқ қилармидим, албатта, бераман. Лойиқ жойи чиқса, бош устига. Бу йил олийгоҳни тугатди, ишга жойлашиб ҳам олди. Юринг, ўргилай, бизникида меҳмон бўлинг, - аёл астойдил уйига таклиф қилди. Анорхон аёлга эргашди. Йўл-йўлакай у бехос оёғига қаради. Дарвоқе, оёқ кийимининг бир чети йиртилиб қолганди...

Умида ЭГАМБЕРДИЕВА.