ҲИКОЯ

БЕКОРЧИХУЖА

КЕЙТ ШОПЕН, америка адибаси.

Ўлгудай чарчадим. Шу охирги йиллар ичида жуда ҳам чарчаб кетдим. Анча вақтдан буён тириклик лисони ҳамда ўлим деб атовчи сўнгсиз зулмат тўғрисидаги китобларни ўрганиш билан бандман. Субҳи саҳарданоқ ўша китобларим томон ошиқаман, кун бўйи ҳам, қуёш авжи тиғ отган паллада, ҳаттоки, юлдузлар милт-милт қилиб турган ярим кечаларда ҳам стол лампаси ёғдусида китобларим бағрига сингиб, бошимни ҳеч кўтара олмайман. Мана энди бошим...

Шундай кезларда оғайним Паул билан бирга эшик остонасида ўтириб, чақчақлашишни хуш кўраман. Паул ҳаммавақт икки қўлини чўнтагига солиб олиб, бекор юрадиган танбал йигит. Унга насиҳат қилишни бошлашим билан у ҳингир-ҳингир қилиб кулади-да, нима, мен сенинг бошингда юрибманми, дея дарров гапимни қайириб ташлайди. Мана ҳозир ҳам Паул остонага баҳузур ўтириб олганча боғдаги олма дарахтининг қаеригадир кириб олиб, тинмай чириллаётган зағизғоннинг қўшиғига қулоқ осиб ўтирибди. У менга қушнинг арз-дод қилаётганини айтади. Гўёки зағизғон ўз жуфтини у билан бирга охирги висол мавсумини ўтказиб, унга янги ин қуриб беришини сўраб, қаттиқ нола чекаётгандай.

Паулнинг айтишича, қушга бошқа ёр керак эмас экан. Суюкли жуфти ўрмону далалар оша садо бераётган унинг ёқимли овозини эшитиб, етиб келмагунича тинмай куйлайверар эмиш.

Бу Паул хўп ғалати йигит-да. Кун бўйи кўм-кўк осмон бўйлаб эринибгина сузиб бораётган оппоқ, момиқ булутлардан кўз узмай, тикилганча ётаверади, ҳечам зерикмайди.

Баъзан у менга тескари ўгирилиб олганча, боғдаги гулзорларнинг бутун бўйини димоғига тўплаб олиб, атиргул деворининг бор ифорини гўё ичиб юборгудай бўлганини сўзлайди.

Гоҳида ўтирган жойимиздан аста турамиз-да, ташқарига чиқиб кетамиз, биргаликда тепаликларнинг юмшоққина ёнбағирлари узра кўтарилиб борамиз, олмазорлар ва атиргул деворлари оралаб ўтамиз, буғдой бошоқлари ўсиб ётган далаларнинг четлари бўйлаб сайр қиламиз, ниҳолларга зарар етказмаслик учун авайлаб қадам ташлаймиз, аёллару эркаклар, болалар билан гавжум кўчалар ичидан ёнма-ён юриб ўтамиз.

Паул чинданам ғалати йигит-да. У ёнимиздан ўтиб кетган ҳар битта одамнинг юзига бир қараб қўяди. Менга ўша одамнинг кўзларидан унинг бутун кўнгил дунёсини ўқиб чиққанини айтади. Паул ер юзидаги жамийки эркаку аёллар, болалар тўғрисида ҳамма нарсани билади, ҳаттоки, уларнинг нега ундай ёки бундай тарзда қарашларигача изоҳлаб бера олади. Паул тағин одамларнинг нима мақсадда у ёқдан-бу ёққа югургилаб юришларию бошларидаги ғам-ташвишларигача бари-барини аниқлай олади. Оғайним Паул билан бирга мен гўё бутун коинотни кезиб чиққандай бўламан.

Ҳа, Паул бениҳоя доно, у шундай доноки, ҳатто менинг ҳам ақлим сира етмайдиган Яратганнинг тилига бемалол тушуна олади! Ҳа, ана шундай бизнинг Паул! Унинг бошқа иши йўқ...

Инглиз тилидан

Қандилат Юсупова таржимаси.