Дил туғёни

"БИР ЁМОНИМ УЙИНГИЗДА, ҚУДАЖОН..."

Қудажон, балки ҳозир сизга дардимни тўкиб-сочаётганлигимдан жаҳлингиз чиқар, яна менинг айбимни санаб, келинингиз - қизимни камситарсиз, аммо бироз жаҳл отидан тушишингизни, бир зумгинага бўлса-да, опа-сингилдек гаплашишимизга изн беришингизни илтимос қилардим.

Менга осон тутманг, кўнглимни кенгликда осмонга йўйманг, қудажон. Қиз боланинг дарди оғир деганлари, чин экан. Битта қиз туққунча, тўртта ўғил туққанимда, бунча озор кўрмасмидим, деган шайтоний ўйлар ҳам кечади кўнглимдан. Шукр, қизларимдан мамнунман. Қиздир, ўғилдир Аллоҳнинг неъмати, фарзанд кишининг орқасидан қоладиган чироғи. Бироқ ҳаётда шундай ҳолатлар ҳам бўладики, жисму жонингдан бунёд бўлган зурриётингнинг қийналаётганини, кўз ёш тўкаётганини кўриб юрагингнинг қирқ чоки сўкилиб кетаркан. Инсон зоти фарзандининг оёғига тикон киришини истамайди. Одам боласи қачон хотиржамлик топиб, қачон яшаётган ҳаётидан мамнун бўлишини мендан кўра яхши биласиз. Қачонки у фарзандини соғлом ва бахтиёр кўрсагина чин бахтиёрликни ҳис этади.

Яхши биласиз, қудажон, она фарзандига таъма учун муҳаббатли бўлмайди. Она фарзандидан берган тарбияси, ўргатган одобу андишасининг самарасини кутади. Мен ҳам ҳамма оналар қатори келинингиз - қизимга инсон учун, аёл учун ҳаётда асқотадиган фазилатларни ўргатишга ҳаракат қилдим. Насиҳатларимни қулоғига олган қизим катталарнинг изнисиз қадам қўймасликка, уларнинг буйруғини ҳукм ўрнида кўришга одатланди. Ўқимишли, зиёли бўлсин, эрта бир кун борган жойида иззат-икром кўрсин, фарзандларига яхши тарбия беролсин, деб яхши ўқишларда ўқишини истадим. Эндигина биринчи босқичда ўқиётган қизимга кўзингиз тушиб, шу қизим орқали мен билан қудачилик қилишни лозим топдингиз. Қудажон, кексаларимиз "қудачилик-минг йилчилик" дейишган. Қуданинг иззат-икромини, айниқса, қиз берган қуданинг ҳурмати, қадрини баланд тутиб келганларнинг бугунги авлодлари, яъни сизу биздек бугуннинг қудалари бир-бирларига душман, рақиб назари билан қараётгани дилимни оғритади.

Афсус, биз таъмагирлик ва ҳирспарастлик йўлида қудачиликнинг асл моҳиятига эътибор бериш ўрнига қуданинг қадрини поймол қиляпмиз. Мени кечиринг, бу гапларим сизга ёқмаслиги мумкин, аммо бир мулоҳаза қилинг, қудажон, фарзандларимизнинг бахти сизга ёқмаган мебелимиз, талаба қизимизнинг сепи билан ўлчанадими? Буюрсин, давлатингиз, ош-овқатингиз ўзингизга етарли, сиз келинингиз - қизимни "онанг кам маъзар қилди" деб ўкситганингизга ҳеч ишонмайман. Қизимиз ёш-да, ойижониси, сиз "Онангиз сизни дунёга келтириб, яхши тарбиялаб, дастёр қилиб, имконияти етгунича сеп-сидирға билан узатгани етади. Орқангиздан қўша-қўша сават, яна фалон пулдан турадиган қиммат ширинликлар, ўзининг оғзи тегмаган камёб мевалардан қўшиб жўнатгани нимаси?!" демоқчи бўлгансизу, менинг ҳали болалиги тарк этиб улгурмаган қизим аслида нима демоқчилигингизни сезмаган.

Ҳа, қудажон, булар ҳали бола-да, куёв уйидагиларнинг куни қуданинг тугунига, кимларгадир сарғайиб, қарз-қавола қилиб пишириб юборган овқатига қолмаганини қайдан билсин? Айбга буюрманг, қудажон, қизимиз ҳали ёш, ҳали сизнинг мактабингизда ўқигани сари ҳаёт мазмунини, асл ҳақиқатлар моҳиятини англаб етаверади. Муҳими, унинг сиздай қайнона-ойижониси бор. Бир ёмонимизнинг хатоларини кўриб-кўрмаганликка олсангиз, ётиғи билан тушунтириб, мен ўргатолмаган, ўргатишни унутганларни уқтирсангиз, сиздан мамнун бўламан. ..

Кекса ота-онамизнинг ҳам айтганларига кўнмаймиз. Бечоралар исроф бўлаётган неъматлар, бир марта ҳам кийилмай урфдан қолиб сандиқларда қолиб кетаётган кийимларни айтиб-айтиб чарчашади. "Ҳой болам, мени бир кийим хонатлас кўйлакда узатишганди, сепимда бир кўрпа, икки кўрпачадан бошқа ҳеч вақо йўқ эди, шукр, кўйлаксиз қолмадим, ўрин-кўрпасиз, уй-жойсиз қолмадим. Худо фарзанд берди, давлат берди, Ҳажларга бориб Ҳожи она деган мартабаларга муносиб бўлиб юрибман. Бунча ўзингни қийнама, сеп-сидирға бахт беролмайди, Аллоҳдан қизингнинг бахтини сўра, тинчлигини иста" деб насиҳат қилган онажонимизнинг гаплари ҳавога учди-кетди. Ҳадеб такрорлайвергандилар "Э, қўйсангиз-чи, онажон, одамлар нима дейди?! Қизини тузукроқ сеп билан ҳам узатмади, яна ўқитувчимиш, қурумсоқ, демайдими?! Сизнинг замонангиз бошқа эди, ҳозир бошқача" деганимда онамнинг бошлари эгилди.

Қудажон, келинингиз - қизимизнинг шартнома пулини тўлашга бироз қийналиб қолдик. Қизимга "куёв орқали ойижонингга айтиб кўр, бирор йили контрактингга қарашишсин, тўйдан кейин бироз қийналиб қолдик" дегандим, ярим йиллигини тўладингизлару, кейинги тўловга келганда:

- Келинпошша, ота-онангиз контрактингизни ўзлари тўлашини айтишувди. Энди бу масалани бошқа кўтаришмасин, айтинг. Қизларини ўқитиш уларга керак, бизга эмас, - дебсизлар. Кўндик. Биз учун қизимизнинг бахти, тинчлиги муҳим. Қизимнинг ўқиши бор, кеч ухлаб, кеч уйғониши бор, бир томонда дарслари, топшириқлари, бир томонда келинлик, рафиқалик вазифалари қийналиб қолмасмикан, қудамга малол келмасмикан, деган хавотир билан қизимнинг таҳсил муддати тугашини кутдим. Бу орада кўп тушунмовчиликлар, келишмовчиликлар бўлдию, ҳартугул, қизим ўқишини тугатиб олди.

Жон қудажон, бир "ёмоним" бағрингизда, оналик ҳаққи-ҳурмати унинг айбини бегоналарга ошкор қилаверманг. Бирда овқати бемазароқ чиқса, бирда уйи тўзиган бўлса ўз қизингиздек кўриб, насиҳат қилинг, койисангиз, яхшиликка ўргатсангиз ранжимайман. Фақат камситаверманг, вақтида маъзар жўнатолмаганимизни, бешик тўйини катта қилиб ўтказолмаганимиз учун уни руҳан эзманг, қудажон. Ёшларнинг ўзига берсин. Бахтли бўлишсин фарзандларимиз. Сизу бизга шуниси муҳим.

Бешик тўйига бир дунё одам йиғиб, хилма хил таомлар тортиб, беҳудага исроф қилгандан кўра, ўша нарсаларга сарфланадиган маблағни фарзандларимиз ва невараларимизнинг яхши яшаши учун сарфлаганимиз маъқул эмасми? Қудажон, фарзандларимиз соғлом, бахтли ва тинч бўлса сиз ҳам, мен ҳам хотиржам яшаймиз. Бизга бундан бошқа яна нима керак?..

Онанинг дил сўзларини оққа кўчирувчи

Умида АЗИЗ.