Ҳаёт - ибрат мактаби

ЧИРОҒИ ЎЧМАС УЙ

Ҳаёт фақат равон йўлдан иборат эмас. Унинг сўқмоқларида текис йўлаклар билан бирга, ўнқир-чўнқирликлар ҳам бор. Инсон яшар экан турли ҳодисалар бошига тушиши мумкин. Одамзот эса ҳамиша эзгуликдан ибрат олиш ва кимларгадир ёмонлик қилишдан сақланиши керак.

Асаканинг чекка қишлоқлардан бирига Андижондан бир қиз келин бўлиб тушади. Хонадонга кираверишдаги уч хонали эски уйда қайнонаси, яна бир хонасида катта қайнонаси яшарди, юқори тарафидаги янги солинган уй келинга берилганди. Катта қайнона яшайдиган хонанинг чироғи тунда ҳеч қачон ўчирилмасди. Келин бувисидан сўради:

- Бувижон, хонангизнинг чироғи нима учун кечаси билан ёниқ туради?

Бувиси узоқ ўйга толди, сўнг гап бошлади:

- Ўтган асрнинг 40-йиллари охирларида мен ҳам худди сизга ўхшаб, шу хонадонга янги келин бўлиб тушгандим. Ўшанда замон нотинч, урушдан кейинги оғир йиллар, қишлоқда эркаклар кам эди. Ана шундай қийин пайтда атрофда талончилар гуруҳи пайдо бўлганди. Улар тунда қишлоққа келиб одамларнинг бор-будини тортиб олишар, қаршилик қилганларни калтаклаб кетишарди. Ўша пайтда уйда қайнонам касал ётарди. Кунларнинг бирида ярим тунда талончилар бизнинг уйга бостириб киришди. Эримни роса уришиб, боғлаб қўйишди. Ўшанда биз керосин чироқ ёқиб, унинг ёруғида оғирлашиб қолган қайнонамга термулиб ўтиргандик. Талончилар кекса онамизнинг "раҳм қилинглар, ҳеч бўлмаса шу чироққа тегманглар", деб хаста овоз билан гапирганларини писанд қилмай, нафақат, озиқ-овқатимизни, ўша чироқни ҳам зўрлик билан тортиб олиб чиқиб кетишганди. Бу ҳолат қайнонам аҳволини баттар оғирлаштирган ва "ҳеч бўлмаса чироқ бўлганида эди, боқий дунёга кетиш олдидан ҳаммаларингнинг дийдорларингга тўйиб-тўйиб олардим-а", дея йиғлаб, жон таслим қилганди. Кейинчалик қишлоғимизга электр токи келди ва шундан буён қайнонам вафот қилган уйнинг чироғини кечалари ҳеч қачон ўчирмайман. Назаримда, чироқ ёниқ турса, қайнонамнинг руҳи таскин топаётгандек туюлади.

Шукурки, бугун тўкин, дориломон замонда яшаяпмиз, ҳатто, тунлар кундуздай чароғон. Шундай кунларни орзу қилиб яшаган, кетар чоғида дийдоримизни кўролмаган онамнинг рухи хурсанд бўлади, деб чироқни ҳеч қачон ўчирмайман.

... Бувисининг ҳикояси ёш келин хаёлидан узоқ вақт кетмади. Ана шу маҳзун ҳикоядан сўнг унинг қалбига беихтиёр истиқлол неъмати бўлган бугунги гўзал ва тинч ҳаётимизга шукр қилиб яшаш иштиёқи янада маҳкамроқ муҳрланди.

У энди доимо дугоналарига, ҳамкасбларига, ёшларга тинч ва хотиржам турмуш кечираётганимизга шукур қилишликни, ҳалол меҳнат билан жаннатмакон юртимиз равнақига муносиб ҳисса қўшишимиз лозимлигини кўп такрорлайди.

Барчиной ЗОКИРОВА,

Асака педагогика коллежи ўқитувчиси.