Ҳаёт - ибрат мактаби

ФАРЗАНДИНГИЗ МЕҲРИДАН ЖУДО БЎЛИБ ҚОЛМАНГ

ЁХУД УЗОҚ ЙИЛЛАР ХОРИЖДА ИШЛАБ ҚАЙТГАН ОНАНИНГ ИЗТИРОБЛАРИ

Таниш бир аёл хорижда ўтган ўн йиллик ҳаётини кўзида ёш, афсус-надоматлар билан гапириб берди.

Унинг саробга айланган умидлари, кўрган азоб-уқубатлари ҳар қандай киши қалбини ларзага солиши табиий. Бир аёл бошига шунча азоблар етмаганидай, у уйига қайтгач, ўз фарзандларидан меҳрни топа олмаётганлиги эса бутун борлиғини зулматга айлантирди.

Келинг яхшиси, унинг сўзларига қулоқ тутайлик:

- Катта орзу-умидлар билан турмушга чиқдим. Оилада турмуш ўртоғим, қайнона-қайнотам билан яшардик. Шу тариқа йиллар ўтди, 4 нафар фарзандли бўлдим. Турмуш ўртоғим корхонада ишчи бўлиб ишлар, топганлари аранг тирикчиликка етарди. Оддий ҳаёт кечирсак-да, тинч ва хотиржам эдик. Лекин уйимиз тор ва кичиклигидан қийналардик. Айниқса, фарзандларимиз кўпайгач, ховлимизни кенгайтириш бизни янада кўпроқ ўйлантирарди.

Кунларнинг бирида уйимизга турмуш ўртоғимнинг яқин дўсти келиб, эримни Россияга бориб ишлашга таклиф қилди. Оиламизда бу масалани маслаҳатлашдик, четга бориб ишлаб, кўпроқ пул топсам, каттароқ уй олармиз, дея турмуш ўртоғим дўстининг таклифи билан Россия давлатига ишлаш учун жўнаб кетди.

Эрим иш бошлади. У билан тез-тез телефонлашиб турдик. Орадан уч ойча вақт ўтгач, бирга ишласак, кўпроқ пул жамғаришимизни айтиб, мени ҳам ёнига чақирди. Ўшанда катта фарзандим 7 ёш, кичиги ҳали 1 ёшга ҳам тўлмаган эди. Очиғи, Россияга бориб ишласам, ҳаётим қисқа муддатда тубдан ўзгариб, бой-бадавлат бўлиб кетаман, деган ўй вужудимни эгаллаб олган эди. Ота-онам, қайнота ва қайнонам болангиз ҳали ёш дейишларига қарамай, кетишимга рухсат беришга уларни кўндирдим. Ёш гўдагим ва фарзандларимни қайнонамга топшириб, узоқ юртга жўнаб кетдим.

...Аэропортда мени эрим билан бирга бир нотаниш киши кутиб олди. У таксичи экан, у бизни шаҳар четида жойлашган "дача", яъни, эрим ишлайдиган жойга олиб бориб қўйди. У ерда эрим қоровул бўлиб ишлар, ҳар шанба ва якшанба кунлари Осиё миллатига мансуб бўлган хўжайин ва унинг меҳмонларига хизмат қиларди. Борганимдаёқ хўжайин паспортимни олиб қўйди.

Менинг вазифам меҳмонларга овқат тайёрлаш, дачанинг саранжом-саришталигини таъминлаш эди. Бу ерда кўп йиллардан буён яшаб келаётган, бир неча дачанинг иш юритувчиси бўлиб ишлайдиган Айдин опа исмли аёл билан танишдим.

Дачанинг хўжайини ёши ўттиздан ошган Гоша исмли йигит дам олиш кунлари бой-бадавлат кишиларни кутиб олиб, уларни меҳмон қиларди. Меҳмонларнинг олдига Айдин опа билан эрим овқат ва егуликлар олиб кирарди. Мен эса овқат тайёрлаш, идиш-товоқларни ювиш билан шуғулланардим. Менинг чиройли эканлигимни кўрган Гоша кейинроқ турмуш ўртоғимга "овқат ташиш аёлларнинг иши, меҳмонларга аёлинг қарасин", дея уни боғ ишларини бажаришга ўтказди. Шундан сўнг, келган меҳмонларни Айдин опа иккимиз кутиб оладиган бўлдик. У ерга кирганимда, эркакларнинг бари менга бошқача назар билан қарашарди. Бу эса мени ваҳимага солар, қўрқув бутун вужудимни қамраб оларди.

Дам олиш кунларидан бирида меҳмонлардан бири олдимга келиб, қўлимдан тортди. Шу заҳоти уни силтаб ташладим. Буни кўрган Гоша менга бақириб берди. Ўртага Айдин опа тушди. У хўжайиннинг буйруғига итоат этишимни, акс ҳолда қаттиқ жазоланишимни айтди. Шу кундан бошлаб мен меҳмонларнинг кўнглини хушлайдиган бўлдим. Айниқса, турмуш ўртоғимга зарар етказмасликлари, соғ-омон оиламиз бағрига, фарзандларимиз ёнига қайтишимиз кераклигини ўйлаб, ана шу қабиҳ ишни қилишга мажбур бўлдим. Пул, бойлик орттираман деб бу юртга келганимга афсуслар қилдим. Бироқ, энди натоматлар бефойда эди. Эрим мени бундай аҳволга солиб қўйганлигидан афсусланиб, ич-этини ерди. Менга айта олмаса-да, қалбан қаттиқ азоб чекарди.

Айдин опа бир куни: "Сизлардан олдин келган хизматчи оилани хўжайин катта пулга сотиб юборган эди. Эринг билан сени ҳам шундай қилиши мумкин. Шунинг учун бу ердан тезроқ кетишларинг керак. Мен паспортларинг турган жойни биламан. Уларни яширинча олиб бераман", деб қолди. Сўнг паспортларимизни олиб, эрим билан у ердан тонг саҳарда чиқиб кетдик. Гоша йўлда бизни учратиб қолмаслиги учун ўрмон оралаб кетдик. Икки кун йўл юриб, катта йўл ёқасига чиқдик. Бир юк машинасини тўхтатдик. Ҳайдовчи ёши улуғ киши экан. Эрим унга вазиятни тушунтиргач, машинасига чиқишимизга рухсат берди. Йўл-йўлакай эрим биз ишлашимиз кераклигини айтди. Шунда у йўлдаги бир қишлоқда ошхона борлигини, у ерда таниши ишлашини айтиб, унга учраб кўрасизлар, деди. Ўша ерга етиб келгач гаплашдик, майда-чуйда ишлар бор экан. Лекин иш ҳақи жуда паст эди. Ноиложликдан у ерда ишлашга рози бўлдик.

Ошхонада салкам бир ой ишлаб, ҳақимизни олиб, бошқа иш топиш илинжида яна йўлга тушдик. Қолаверса, Гоша бу ерда эканлигимиздан хабар топиб қолиши мумкин эди. Шу тариқа яна бошқа жойга жўнадик. Бир йил давомида турли жойларга кўчиб юриб, арзимаган пулга ишладик. Уйга ҳам тузукроқ пул юбора олмасдик. Бир амаллаб уйга қайтишга уринардик. Лекин ҳар гал уйга телефон қилганимизда, қайнонам фарзандларингиз анча кўникиб қолди, сизлар астойдил ишлаб, уй-жой қилишга ҳаракат қилинглар, дерди.

Ана шундай сарсон юрган кезларимизда бир юртдошимиз Мурманск шаҳрига боришни, у ерда иш кўп, пул ҳам яхши тўланишлигини айтди. Таваккал қилиб ўша ерга жўнадик. Ушбу порт - шаҳар дунёнинг бир бурчаги экан. Ҳаво жуда совуқ, йилнинг ярми деярли қишдан иборат эди. Дастлаб, бу ерда турли фирмаларга ишга кириб, юк тушириб, ҳаммоллик қилдик, гоҳ ошхоналарда югурдак бўлиб ишладик. Совуқ ўлкада оғир қийинчиликларни бошимиздан ўтказдик. Қорнимизни тўйдириш учун ҳар қандай оғир ишларни қилишга мажбур бўлдик. Бу ерда бизга ўхшаган кишилар кўп эди. Айниқса, аёллар совуқдан, оғир, 10-12 соатли меҳнатдан касалликка чалиниб, қийналиб яшардилар. Биз учун бир кун гўё бир ойга, бир ой эса йилга татирди. Фарзандларимни, уйимни, яқинларимни қаттиқ соғинардим. Уларни кўриш умиди қийинчиликларга бардош беришимга ёрдам берарди.

Бир йилча вақт ўтиб, шаҳарга анча кўникиб қолдик. Қолаверса, меҳнатимизга яраша пул тўланадиган иш топдик. Шу тариқа 6 йил ишлаб юрдик. Озми-кўпми уйга пул юбориб турдик. Юборганларимизни тўплаб, қайнотам ер участкаси сотиб олиб, биз учун уй солди. Ниҳоят, ўн йил деганда, уйга қайтдик. Оила аъзоларимиз, қариндош-уруғлар бизни хурсандчилик билан кутиб олишди. Бироқ, келганимизда фарзандларимиз биз билан бегонадек сўрашишди. Ҳатто, улар бизни танишмади ҳам. Бу қалбимга кўрган азобларимдан-да, оғирроқ азоб берди, дод солиб йиғлагим келди.

Вақт ўтиб, ҳаммаси изга тушиб кетар деган илинж билан кун ўтказдим. Минг афсуски, фарзандларимнинг менга нисбатан меҳрсизлигини ҳар қадамда ҳис қиламан. Улар менга юзаки меҳр кўрсатишади, ҳар қандай масалада менга ёки дадасига эмас, бувиси ва оппоқдадасига мурожаат қилишларини кўриб, юрагим тўлиб кетади, унсиз йиғлайман. Оила бағрида ўн йил бўлмаслик. Бу айтишга осон, холос.

...Мени бир томондан фарзандларимнинг меҳрсизлиги қийнаса, бир томондан хорижда ўтган кунлар хотиралари кўнглимга азоб берарди. Оғир қийинчиликларни бошидан ўтказганлиги сабаб ҳозирда тез-тез хасталаниб қолаётган турмуш ўртоғим менга нисбатан қалбида нафратни ҳис қилса-да, буни билдирмасликка уринади, ўзини айбдор ҳис қилади. Иккимизни ҳам бирдек ўкинч, алам ва армон тинч яшашга қўймайди. Сабаби биз жирканч ишларни бошимиздан ўтказдик, керакли пайтда фарзандларимизга меҳр, тарбия беролмадик. Ҳамма ота-оналар каби уларни боғчага, мактабга, ўқишга олиб бормадик. Турли байрамларда ёнларида бўлмадик. Болаларимнинг қувончли кунларида, бетоб бўлган пайтларида ёнларида бобоси ва бувиси бўлган. Шунинг учун ҳам болаларим ҳозир ҳам мен ва эримдан кўра уларга кўпроқ ишонишади ва талпинишади.

Афсус, илгариги ҳаётим оддий ва камтар ўтган бўлса-да, аммо бахтиёр эдим, кўнглим хотиржам эди. Кўрган қийинчиликларим ҳам, майли, лекин бугун фарзандларимнинг менга нисбатан бемеҳрлигини ўйлаб сиқиламан. Тўғри, айб ўзимизда. Борига қаноат қилмадик. Агар ҳаракат қилсак, шу ерда ҳам ана шу пулни топишимиз мумкин эди. Четга бориб осон пул топиш илинжи ҳаётимни, оиламизни ана шундай аянчли аҳволга солиб қўйди. Қайнона-қайнотамга раҳмат, болаларимни яхши тарбия қилишибди. Улар олдида бир умр қарздормиз.

Қани энди ҳаётимни бошқатдан бошлаш имкони бўлганида эди? Чет давлатга бормас, ҳатто эримни ҳам жўнатмасдим. Уйимдан, фарзандларим ва яқинларим бағридан зинҳор узоққа кетмас эдим. Шу ўринда юртдошларимизга, айниқса, опа-сингилларимга айтмоқчиманки, ҳеч қачон бировларнинг сохта гапларига ишониб, бегона юртга боришни ҳавас қилманг. Мўмай даромад илинжида ҳаётингизни азобга қўйманг. Алданиб қолишдан, менга ўхшаб оғир аҳволда, изтиробда қолишдан эҳтиёт бўлинг. Тинчлик ва хотиржамлик, ҳаминқадар яшаса ҳам, оиласи бағрида бўлиш инсон, айниқса, аёл киши учун улкан бахт экан. Аёлларимиз ана шу бахтнинг қадрига етиб яшасинлар.

Аёлнинг дил сўзларини

оққа кўчирувчи:

Нигора ЎРМОНЖОНОВА.