Ҳикоя

ОТАНГГА ҚИЛГАНИНГ, ЎҒЛИНГДАН ҚАЙТАДИ

Турмуш қурганларидан бери хотини билан отаси сабабли зиддиятга борадилар. Фақат отаси билан боғлиқ келишмовчиликни айтмаса, эр-хотин бир-бирларини севадилар, никоҳ мустаҳкамлаган ришталарини ўғил фарзандлари яна-да қаттиқроқ боғлаган, улар ниҳоятда бахтиёр эдилар.

Жуфтини отасини ҳурмат қилишга, унга ёмон кўз билан қарамасликка кўп бор даъват этди. Аммо аёл эрининг отасини ҳурмат қилмас, у эса отасини деб хотинидан кечолмас, жуфтини жон қадар севар, аёл эрининг севгисини билгани учун ҳам "кечса, отасидан кечар, мендан ҳеч қачон кечмайди" деган ўйда қайнотасига очиқча ҳужум қиларди. Навбатдаги жанжалда хотини "Бу уйда ё отанг туради ёки мен!" дея унга шарт қўйди. Ўғил ўйлай-ўйлай ўзича бу муаммога ечим топгандек бўлди.

Отаси ёшлигида овчилик билан шуғулланар, овга чиққан пайтлари баъзан 4-5 кунлаб тоғда қолиб кетарди. Ўша кезлари тоғ тагида кичкинагина кулба ростлаб, овга чиққанида тунаш учун заруратга бошпана қилганди. Ўғил топган ечим - отасини ўша тоғ тагидаги кулбага олиб бориб қўйиш бўлди. "Ҳафтада бир хабар олиб тураман, отам у ерда келинининг иддаоларидан халос, хотиржам яшайди" деб ўз-ўзига таскин берди. Отаси учун зарур ашёларни ҳозирлади. Сўнг ётоқда бир тутам бўлиб ётган отасини кўтариб, машинага ётқизди.

Йўлга отланаётганида етти яшар ўғли ҳам машинага чиқиб, "мен ҳам сизлар билан бораман" деб туриб олди. У иложсиз ўғлини ҳам олди. Қаҳратон қишнинг авж палласи бўлгани учун ҳаво совуқ, изғирин, этни жунжиктирарди. Йўлга чиққанларидан бери кичкинтой "Дада, қаерга кетяпмиз?" деб сўрар, аммо у ўғлига нима деб жавоб беришни билмасди. Бир томонда кекса ота қаерга кетаётганини тушуниб, ўксиб-ўксиб йиғлар, кўз ёшини ўғли ва набирасига кўрсатмасликка уринарди. Бир соатдан ошиқроқ вақт йўл юрганларидан сўнг тоғдаги кулбага етиб келдилар. Бу ерга келмаганига бир неча йиллар бўлганди, кулба жуда хароба ҳолатда, нураб кетгани учун томдан чакка ўтарди. Кулбанинг уёқ-буёғини тўғрилаган бўлди, тозалади. Отаси учун олиб келган ашёларни жойлаштириб, энг охирида отасини совуқ кулбада ҳозирлаган ётоғига ётқизди. У виждонини ўртаётган ҳиссиётлардан уятли юзини яширишга жой изларди. "Бу ерда бироз қолсалар, кейинги йили олиб кетаман, хотиним ҳам қуйилиб қолар. Балки тоғ ҳавоси ёқиб, отам соғайиб, оёққа туриб кетар", деган ўйлар билан ўзини овутишга уринар, аммо виждони бу таскину юпанчининг бўйнига пичоқ тортгулик бўлиб азобларди. Дунё бошига ағанагандек озурда бўлди.

Отани ўртаётган азоб-да ўғилникидан кам эмасди. Пушти камаридан бўлган, боқиб, тарбиялаб, ўқитиб, элга қўшиб уйли-жойли қилган фарзанди томонидан кимсасиз тоғ бағридаги кулбага бадарға қилинган отанинг изтироблари томчиларга айланиб, кўзларидан тошиб кетди. Оталик ғурури оғриб, юрак-бағри ёнаётган ота азобли туйғуларини билинтирмасликка ҳаракат қилса-да, юз-кўзидаги сўник ифода уни "сотар" эди. Болакай эса юз бераётган ҳеч бир воқеани англамас, ҳозир бобосидан айрилиши мумкинлигини хаёлига келтирмай, кулба атрофида сайр этарди.

Кетиш олдидан ўғил отасининг қўлини тавоф қилди, ўпди. Узр сўрагандек отасини бағрига босди, ҳидлади. Икковлари ҳам ортиқ ўзларини тута олмадилар ва хўрсиниб-хўрсиниб йиғладилар. Кичкинтой ўғлининг қўлидан тутиб, кулбадан чиқар экан отасига яна бир бор қаради. Нигоҳларида "Мени кечиринг, отажон. Шундай қилишга мажбурман" деган пушаймонлик ва чорасизлик акс этганди.

Йўлга чиққанларида болакай "Нега бобомни совуқ ерга ташлаб кетяпмиз?" дея йиғи бошлади. У ўғилчасига нима дейишни, бу қилмишини қандай изоҳлашни билмасди. "Онанг шуни истади, мен эса севган хотинимнинг оёқлари остига ғуруримни яксон қилганим етмагандай, фарзандлик бурчимни ҳам қурбон қилдим" деёлмасди. Йиғлай- йиғлай бироз тинган болакай отасидан сўради:

- Дадажон, сиз ҳам қариганингизда, мен сизни шу ерга олиб келаманми?..

Бу савол қулоғига кирмади, гурзи бўлиб бошига тушди. Осмон бошига қулагандай дарду дунёси зимистон бўлди. Шиддат билан машинани орқага буриб, бояги кулба томон юрди. Машинадан тушган заҳоти чопиб бориб отасини маҳкам бағрига босди ва:

- Отажон, мени кечиринг! Сизга бу тарзда муносабатда бўлганим, нонкўрлигимни кечиринг! Кўр эканман, нодон ўғлингизни кечиринг,- дея отасининг пойига бош урди. Икковлашиб худди ёш болалардай овоз чиқаришиб йиғладилар. Бироздан сўнг кўз ёши тинган кекса ота ўғлининг юз-кўзини силаб шундай деди:

- Тез орада орқангга қайтишингни билардим, ўғлим. Мен отамни тоғ бағридаги кулбага опкелиб ташламагандим, сен ҳам бундай қилолмаслигингни, мени бу ерларга қўйиб кетмаслигингни билардим...

Дунё чархпалаги шу тарзда айланаверади- бугун ота-онангизга қилган муносабатингиз эртага фарзандларингиздан, албатта, сизга қайтаради...

Турк тилидан

Умида АДИЗОВА таржимаси.