Турмуш чоррахаларида

ҲАЁТ СИНОВИ

Кўзларига чиройли бўлиб кўринган олам унинг назарида фақат гўзаллик ва яхшиликларлардан иборат эди гўё. Еттинчи осмонда сайр қилиб юрган Мафтуна орзулар тубига шўнғиб, севгилисидан бошқа нарсани ўйламасди.

Жамшид Мафтунадан нимани сўраса, ундан ҳечам аямасдан берарди. Кунлар кетидан кунлар ўтиб, уларнинг тўйларига ҳам оз фурсат қолди. Мафтунанинг юраги хапқириб, негадир сўнгги дамларда "у мени бахтли қила олармикан" деган хаёлларга ҳам борарди. Аммо не қилса ҳам, ўзи ишонгани, кўнгил қўйгани, энди буларни ўйлашга кеч...

...Қайнона келинига жуда меҳрибон, турмуш ўртоғи ҳам Мафтунага эътиборли ва бу онлар ширин дамлар эди. Кунлар ўтиб Жамшид яна эски ҳунарини бошлади. "Бизнес бошлаб қўйдим. Ишим юришиб кетса, сенга бундан ҳам зўрларини олиб бераман", дея хотинининг тилла тақинчоқларини сотиб юборарди. Бундай пайтлари Мафтуна ичидан зил кетарди. Баъзида уйидан пул олиб келишини талаб қиларди. Тоқати тоқ бўлган ёш келин:

- Жамшид ака, ахир қачонгача бу ҳол давом этади? Яна нима қил дейсиз? Ахир уйимдагилар тўйдан кейин анча қарзга ботишган, - Мафтунанинг кўзига ёш тўлди.

- Менга нима қилиб қўйишибдики, таъна қиласан, - дағдаға қилди эр.

- Мен таъна қилаётганим йўқ, фақат... - Мафтунанинг гапи ичида қолди. Эри эшикни қаттиқ ёпиб чиқиб кетди.

Мафтуна Жамшид билан ўтказган яхши-ёмон кунларини эслади. "Ҳозир жуда пул зарур бўлиб қолди. Ишга кирсам, албатта, қайтараман" дея у Мафтунадан пул олмагунча қўймасди, илтимос қиларди. Ҳатто ошна-оғайнилари билан чойхонада ўтириш керак бўлса ҳам,бечора қизнинг ҳалол меҳнат билан топганларини хийла йўли билан тортиб оларди. Содда қиз унинг ширин сўзларига ишониб, ҳатто ундан гумонсирамасди ҳам. Ишлари юришгач, ҳаммаси ўтиб кетади. Ана шундай хаёллар билан унга ишониб, умид қилиб кутди. Бироқ улар турмуш қуришгандан сўнг ҳам бу ҳол давом этаверди. Мафтуна ҳозир нима қилишни билмай, иложсизликка тушиб қолган.

Уйларида баъзан пул, баъзан бирор буюм йўқолиб қолиши одат туси эди. Қайнонасидан эрининг қилаётган бу каби нобоп ишларини яширди, буларни ҳеч кимга сездирмади.

Бир куни Мафтуна қайнонаси ва эридан рухсат олиб, онасиникига кетди. Эртасига уйга қайтмоқчи бўлиб турганда, эри қўнғироқ қилиб:

- Иш билан сафарга кетаяпман, бир ҳафталарда қайтаман. Ҳозирча онангникида туриб тур, қайтиб келгач, ўзим олиб кетаман, - дея сўзини якунлади-да, Мафтуна оғиз очишига ҳам улгурмасидан гўшакни қўйиб қўйди. У қимматбаҳо тақинчоқларини эридан беркитиб қўйганди. "Ишқилиб, уларни ҳам топиб олиб, сотиб юбормасайди" дея ўйлади.

Бир ҳафта ўтгач, эрини ҳам кутмай, уйга қайтган Мафтуна кечга ширин таом қилди, ширинликлар тайёрлади. Бироқ эри келмади. Қайнонаси иккиси овқатланиб бўлиб, хонасига кирган Мафтуна беркитган жойидан тақинчоқларини қидирди, лекин тополмади.

...Кетганига икки ой бўлди ҳамки, Жамшиддан дарак бўлмади. Ҳар куни эшик олдига унинг қарзларини қайтаришини сўраб келгувчилар кўпаяверди. Онаизор бу кулфатдан боши қотди. Келини ишга жойлашиши учун рухсат сўраганди, рози бўлди. Мафтуна олдин ишлаган жойига борди. Ҳайриятки, улар қабул қилишди. Ҳалол меҳнат билан эрининг қарзларини уза бошлади. Орадан олти ой ўтди, Жамшиддан ҳали ҳам дарак бўлмади. Мафтуна ота уйига қайтишга ор қилди. Ахир оила аъзолари Жамшид билан турмуш қуришларига қарши бўлишганида, у оёқ тираб туриб олганди, бахтли бўлишига ишонганди. Ҳаёти бундай ўтишини ҳатто ҳаёлига ҳам келтирмаганди. Енгил-елпи яшашга ўрганиб қолган, онасининг эрка ўғли бўлган, ота тарбиясини олмаган йигитга ишониб, катта хато қилганди. Жамшиднинг онаси унинг тарбиясига жиддий қарамаган, айтганини қилиб ўргатиб қўйгани, меҳнатга ўргатмагани учун қаттиқ афсусланди. Келинини кўриб, баттар юраги ачишарди.

Умид гуллари очилмай сўлган, таъна-дашномларга чидаб, сабр қилиб кунларни ўтказаётган ёш келин "Булар тақдирнинг берган бир синови, иродали бўлишим керак, албатта, Жамшид акам қайтиб келади, қилган ишларидан афсусланиб, кечирим сўрайди" дея уни интизор бўлиб кутади...

Мухтасар ҒОФУРОВА,

Андижон шаҳри.