МАЪНАВИЯТ САБОҒИ

ҚАЙНОНА БУЛИШ ИЛМИ

Турсуной СОДИҚОВА

Қуръони Каримда "Ҳамма нарса ниятга боғғлиқдир", деган жойи бор. Келинга: "Бу келин эмас, ўзимнинг болам бўлиб қолади" деб қарасангиз, кўзингиз фақат ютуғғини топиб келади. "Бу келин, ҳеч қачон эл бўлмайди, бошидан хушёр туриш керак" деб ётсирасангиз, унинг фақат камчилиги кўринаверади.

Ютуғғини топиб, шукрона айганингиз сари, келиннинг чеҳраси очилаверади, сизнинг чарақлаган кунларингизни Аллоҳ кўпайтираверади. Келинни ҳафа қилгач, соғғлиғғингиз ёмонлашса, кўнглингиз қоронғғу бўлса, билингки, бу Аллоҳнинг жавоби. "Берма мўминимга озор", деган жойи бор. Келинимга она бўлиб қоламан, деб ният қилинг. Болага кўкрак тутганда етмиш икки томирингиз ийиб кетгандай, Худо ниятингизга яраша кўнглингизга шафқат эшигини очади. Келинга суюмли бўлиб яшаш гашти ўз болангга ёқиб яшашдан минг бора роҳатлироқдир!

***

Ўғғлингизни келиннинг олдида асло, асло сўкманг, камчилигини айтманг (умуман, бола борки, кичикдир, каттадир, бировнинг гувоҳлигида танбеҳ бериб бўлмайди). Эр йигитга аёлининг олдида ота-онадан гап эшитишдай оғғриқли нарса йўқ. Бу ҳаракатингиз билан, биринчидан, ўғғлингизни ўзингиздан совутасиз. Иккинчидан, ўзингизда одоб йўқлигини кўрсатасиз. Учинчидан, келиннинг тарбиясини бузасиз. Нафақат бу, балки ёш оиланинг фариштасини ўз қўлингиз билан кетказасиз, энди сиздан андоза олган келин ўғғлингизга дағғдағға қилишга тушади. "қандоқлигинг-ни онанг айтди-ку, дейди! "Нимангни ҳурмат қиламан", дейди! Тадбиркор келин бўлса, ҳар сиз ўғғлингизга қўпол гапирганингизда, у юмшоқ гапиради. Сиздан топмаган эъзозни болангиз аёлидан топади, қарабсиз-ки, онамдан кўра аёлим яхши, деган хулосага келади. Хўш, бунинг оғғриғғи қалай?! Аммо алам қилмасин, экканингизни оляпсиз!

***

Биров сўраса, сўрамаса, келинини осонгина ёмонлайдиган қайнона, билингки, ўз даврида қайнонасини учраганга ғғийбат қилиб келган номард келиндир.

***

Келинни мақтаган қайнонанинг келини эмас, аввало, ўзи яхшидир! Ёшлик дегани ғғуж-ғғуж хато дегани, хатосини яшириб, яхшисини оширяптими, бу қайнона, иншоаллоҳ, келинидан астойдил буюргусидир!..

***

Сиз ўғғлингизни келиндан қизғғаняпсиз. Шу рашк сизни тобора безовта қилади. Боиси шуки, сиз табиатан худбинсиз, ёшлигингизга хаёлингиз кетаверади. Жуфтингизга онасини дедирмай қўйганларингиз, эт билан тирноқни ажратиб юборганингиз эсингизга келаверади. Келиним ҳам мени ўғғлимга ёмонлаётган бўлса керак, ўз томонига буриб оляптиёв, ўғғлим бугун очилиб гаплашмади, келиннинг касри бу... деган ўй исканжасида қоласиз. Келин пайтингизда ўзингиз гуноҳ йўлидан боргансиз... Рўпарангиздаги қўшкаптардай келин-куёвга гумон кўзи билан қараб, гуноҳингизни яна икки қилманг. Тавба денг ва булар мен қилган хатони қилмасинлар, деб тиланг! Йўқ, айтганим айтган, деб бездираверсангиз, ўғғлингиз ҳам отаси қилган номардликни қилиб қўйиши, яъни сизга терс ўгирилиб олиши ҳеч гап эмас!

***

Айтинг-чи, келин фарзандингиз қатори фарзандми ёки хизматкорми? Агар фарзанд бўлса, нега қизингизга буюрмаган ишни келинга буюрасиз? Нега қизингиз бажарган ҳар бир ишга шукур келтириб, дилингизда-ю тилингизда миннатдор бўласиз-у, келиннинг бажарган ишини кўрмай, бажара олмаган ишини санаб юрасиз? қизингиз хато қилса кечирасиз, хафа бўлса юпатасиз. Нима учун келинни кечирмайсиз, кайфияти билан ишингиз йўқ? Келин қилган овқатни ейсиз, у супуриб-сидирган жойларда елпиниб ётасиз, аммо тилингизда тинмай унинг ғғийбати бўлади? Бир эркакни эпақага солиб, юриш ўзи ғғурбат. Уйнинг хизмати, эрнинг хизмати, бола инжиқлиги дастидан чўзилиб-чўзилиб узилишга келган келинга тинмай кесатиқ қиласиз?

(Давоми бор).