МАЪНАВИЯТ САБОҒИ

ҚАЙНОНА БЎЛИШ ИЛМИ

Турсуной СОДИқОВА

қизларингизни келинларга ҳиммат ва меҳр кўрсатмоққа чорланг, ҳатто, мажбур қилинг. Биздан кейин жигарларни бир-биридан жудо қиладиган ҳам, бирлаштирадиган ҳам шу келинлар.

қайнона одил бўлмаган уйда ҳар куни қиёмат.

***

Келин олиб, гапини ташқарига чиқармаган аёлга қиз беринг.

***

Келинингиз қовоғғи уюлиб, очилмай қолса, энг яқинда турган сиз айбдорсиз - совуқ ҳаво тегаверса, тегаверса, шиғғил мева қилган дарахт ҳам кўсовга айланади-да!

Эрингизнинг уруғғи ҳам, келинингиз ҳам, ўғғлингиз ҳам, қудангиз ҳам кўзингизга ёмон кўринаверса, демак, гап ўзингизда экан. қуръони каримда шундай дейилган: "...Аниқки, то бирон қавм ўзларини ўзгартирмагунча Аллоҳ уларнинг аҳволини ўзгартирмас".

Куни-кеча ўзингиз ҳам келин эдингиз. Мустарлик билан жовдираб турардингиз - қайнонамнинг нега қовоғғи солиқ, қайси ишим ёқмади экан? қайнэгачим ҳомуш кўришди - билмай гуноҳ қилиб қўйдимми, деб безиллаганингиз безиллаган эди.

Эрталаб ҳаммани едириб-ичириб, кийим - бошини ялаб -юлқаб чиқаргунингизча, анча вақт ўтади. Уйни йиғғиштираман дегунингизча, тушлик таомнинг ҳозирлиги бошланади.

қўлингиз капгирда-ю хаёлингиз тўпланиб қолган кирда. Таомни ҳам чала ейсиз-да, кир ювишга тушасиз. Кеч киради, яна қозон. Оралиқда униси келиб, буниси кетиб туради. Кейин дазмол, яна ошхона... Бунинг устига, сизга ёққан, ёқмаган одамларнинг барига бирдай илжайиб туришингиз керак! "Яхшилаб овқатланинг", демайди қайнонангиз. Астойдил овқатлангани тортинасиз, қимтинибгина еб, туриб кетасиз.

Оғғир иш бўлмаса-да, бир-бирига уланиб давом этаверган ҳаракат, ҳаммага маъқул тушаман деб, асабларнинг таранг туриши зўр келади, тинкангиз қурийди. Дам олгани эса ҳаққингиз йўқ. Ишдан келган куёвингиз ёнбошлаб ётади, ўқишдан келган қайнсингиллар бир-бир уҳлаб чиқишади. Сиз келинсиз, ишдан келсангаз ҳам, ўқишдан келсангиз ҳам, ҳовлининг у бошидан бу бошига бўз қўйиб юришингиз шарт! Болаларим чарчайди, нега бу чарчамайди, демайди қайнонангиз!

Бугун эса ўзингиз қайнонасиз, бир ширин жон қўлингизда худди шу аҳволга тушиб турибди, кўрган кунларингизни бир эсланг-да, унга раҳмингиз келсин.

***

қўшни аёл қўш келинини кечки дастурхон йиғғиштирилганидан кейиноқ:, "Кечгача чарчадинглар, қани, уй-уйларингга кириб, дам олинглар!", деб киритиб юборади. Сизнинг қайнонангиз ундай эмас, то охирги одам кўчадан қайтиб, дарвозани қулфламагунча, телевизорнинг томошаси тугаб, азонда хўроз қичқирмагунча, сизга ухлашга рухсат йўқ. Тунги 24.00 бўлди. Судралиб кириб кетасиз, ичингиз, йиғғлайди, онам бўлса, ҳозирги ҳолимни кўриб, у қиларди, бу қиларди, дея ўксинасиз.

Зирқираган суякларингиз тўшакка шундоққина тўкилади-ю, қотади.

Яна саҳар туришингиз керак. Кеч ётганингиз учун бироз ухлаб қолсангиз, кўринг томошани! қайнонангиз қаттиқ гапирмайди, таъна қилмайди, аммо нигоҳларнинг совуқлиги, алик олишларнинг оҳанги, идиш-товоқларнинг бир-бирига урилиши нақд юрагингизни чақади...

Сиз жуда ориятли эдингиз - "чарчадим" демасдингиз. қайнонангиз яраяпти-ю, деб иш буюраверарди. Индамаяпти-ю, деб тошбағғирликда давом этаверарди...

Ичингизга сола-сола эрта қаридингиз. Юта-юта дард оширдингиз. Мана, бугун ўзингиз ҳам қайнона бўлиб турибсиз. Келиндай яйраб ўтмаган келинлигингизни армонларидан энди чиқинг. Рўпарангиздаги келинни гўё ўзингиз, деб билинг. Унинг сиздан яшириб турган дардларини, истиҳола қилиб айтолмаётган чарчоқларини уқиб туринг. Ўзингиздай бир онаизорнинг ширин жони у. Салга сўлиб, салга эгилади. Ахир, ёш новда у. Элликка, олтмишга кириб биз адашамиз-у, у адашмасинми?

(Давоми бор).