МУТАХАССИС МИНБАРИ

СОҒЛОМ ЗУРРИЁТ - ОИЛА, ДАВЛАТ ТАЯНЧИ

Оила инсоннинг камол топиши, дунёқарашининг шаклланиши учун шарт-шароит яратадиган тарбия масканидир. Инсон ақлу тафаккурининг парвози ҳам ана шу майдондан, оила бағридан бошланади. Унинг биринчи галдаги вазифаси жамиятга, давлатга жисмонан соғлом, маънан етук, истеъдодли авлодни етказиб беришдир. Оиланинг илдизи бақувват бўлса, иймон-эътиқод қатламлари мустаҳкам бўлади.

...Олийгоҳни битириш арафасида Наврўзани келин қилиш орзусида келаётган совчиларнинг кети узилмай қолди. Ўзиям кўҳликкина қиз бўлган, одоб-ахлоқи ҳам ҳавас қилгудай. Хуллас, келининг борми, деса - дегудай. Шундай қизни бошқа биров "илиб" кетишини истамаган катта холаси Наврўзани келин қилиш ҳаракатига тушди. Қариндош-уруғлар, маҳалла оқсоқоллари яқин қариндошларни қуда-анда бўлмасликка ундаб, ака-сингилдек ёшларни никоҳлаш мумкин эмаслигини қайта-қайта тушунтиришди. Лекин бу уринишлар зое кетди, хола айтганида туриб олди...

Шунга ҳам мана, ҳаш-паш дегунча ўн йилдан ошибди. Ҳақиқатдан Наврўза холасига яхши келин, умр йўлдошига садоқатли ёр, оилада саришта бека бўла олди. Фақат... Бу йиллар унинг учун хавотир ва ташвишлар билан ўтди. Қизи юрак пароги билан туғилган, ўғли эса юролмайди. Фарзандлари дардига даво излаб, бормаган жойлари қолмади. Туну кун Аллоҳдан фарзандларига шифо сўраб, юракларини ҳовучлаб ўтиришдан бошқа иложлари йўқ.

Қанча орзу-ҳаваслар билан қурилган оила энди емирилиб, нураб бормоқда. Бу хонадонда чопқиллаб юрган болаларнинг қийқириғи эшитилмайди. Ногирон фарзандларнинг кўчага чиқиб, копток тепаётган, қувлашмачоқ ўйнаётган тенгқурларига ҳавас билан термулиб туришини кўриб, кишининг юраги эзилади...

***

Қариндош билан қуда бўлишнинг салбий оқибатлари ҳақида қанчалик бонг урмайлик, бизга қариндошлигини айтмай оила қураётганларнинг борлиги ачинарли ҳолдир. Албатта, ҳар бир ота-она ўз фарзандига яхшиликни раво кўради. Шу боис бегона жойдан, билмаган қизни келин қилгандан кўра, кўз олдида катта бўлган жиянларини афзал билишади. Тўғри, айрим қариндош-уруғлар ўртасида оила қурганлар: "Фарзандларимиз соғлом, бу гапларнинг бари сафсата", дейишади. Аммо "Кўза кундамас, кунида синади", деган мақолни унутмаслигимиз керак. Ахир, шундай бефарқлик туфайли айрим фарзандлар руҳий, генетик касалликлар билан туғилмоқда. Тўғри, ҳар бир фарзанднинг Худо томондан берилган ризқи бор, умри бор, лекин қайси ота-она ўз фарзандининг носоғломлигини кўриб тинч яшайди? Қариндошлар ўртасидаги никоҳдан кейин носоғлом туғилган болалар туфайли опа-сингиллар, ака-укалар орасига совуқчилик тушишининг ўзи ҳам катта муаммо эмасми?

Соғлом оилани, унда маънавий муҳитни шакллантириш масаласи мамлакатимизда давлат сиёсати даражасига кўтарилган. Негаки, бугунги соғлом авлод соғлом келажакни, баркамол миллатни барпо этади. Бу эса, ўз навбатида, мамлакат истиқболини белгилайди. Юртбошимиз томонидан оналар ва болалар соғлиғини ҳар томонлама мустаҳкамлашни таъминлаш, соғ-лом авлод туғилиши ва камол топиши учун зарур шарт-шароитларни яратиш мақсадида, ҳомиладор аёллар ва чақалоқлар патологиясини барвақт аниқлашга қаратилган "Болаликдан ногиронлар туғилишининг олдини олиш учун туғма ва ирсий касалликларни барвақт аниқлаш Давлат дастури" тўғрисидаги қарор тасдиқланган. Шу асосда айни пайтда жойларда тўйдан олдин ёшларнинг тиббий кўрикдан ўтиши қатъий назоратга олинган.

Жорий йилнинг ўтган ойларида Қўрғонтепа тумани ФҲДЁ бўлими томонидан 460 дан зиёд никоҳ қайд этилди. Тиббий кўрик натижаларига кўра, касаллиги аниқланган ёшлар ўзаро бир-бирини тушунган ҳолда даволаниб, сўнгра турмуш қураётгани қувонарлидир. Олиб борилаётган тушунтириш ишлари натижасида кўплаб ёшларнинг ўзлари никоҳ олдидан тиббий кўрик зарурлигини эътироф этмоқда. Бироқ ҳали-ҳануз айрим йигит-қизлар хавфли юқумли касалликлар билан никоҳдан ўтаётгани кишини ташвишга солади. Яқинда ана шундай бир аянчли ҳолатнинг гувоҳи бўлдик.

Тиббий кўрик натижаларидан сўнг бўлажак куёвнинг руҳий касалликка чалингани маълум бўлди. Тўрт мучаси соғлом қиз эса ҳаммасини билиб туриб ҳам турмуш қуриш фикридан қайтмади. Бўлажак келин ўз ҳаётини барбод қилибгина қолмай, туғилажак фарзандининг соғлигини ҳам хатарга қўяётганини ҳар қанча тушунтиришларга қарамай, келажакда ногирон фарзанд дунёга келишини англаб етмади. Ана шундай кўнгилсизликларнинг олдини олиш, ёшларни тўғри йўлга бошлаш ва уларда оила, фарзандга масъулият ҳиссини уйғотиш борасида бизнинг туманда ҳам кенг кўламли амалий ишлар олиб борилмоқда. Туман ФҲДЁ бўлимида ташкил этилган "Ёш оила қурувчилар" мактаби айни шундай мақсадга хизмат қилмоқда.

Унда туман хотин-қизлар қўмитаси, туман тиббиёт бирлашмаси, ҳуқуқ органлари ходимлари, имом-хатиблар, психолог ва катта ҳаётий тажрибага эга бўлган нуроний онахонлар кўмагида "Соғлом оила-соғлом келажак", "Тиббий кўрик-соғлом оила омили", "Эрта ва қариндошлар ўртасидаги никоҳларнинг салбий оқибатлари", "Оила қуришга тайёрмисиз?", "Мустақил ҳаёт остонасида", "Репродуктив саломатлик", "Оила - муқаддас даргоҳ" каби мавзуларда суҳбатлар ташкил қиляпмиз. Бу эса нафақат ёшларимиз, балки уларнинг ота-оналарини ҳам сергак торттириб, тиббий маданиятнинг шаклланишига омил бўлмоқда.

Соғлом зурриёт - оила, давлат таянчи. Фарзандлари келажагини, уларнинг баркамол бўлишини истаган киши соғлом турмуш тарзига амал қилсагина кўзлаган мақсадига эришади. Шу боис халқимиз оилани муқаддас ва бебаҳо қўрғонга қиёслайди.

Моҳидилхон БАҲРИДДИНОВА,

Қўрғонтепа туман 1-сонли ФҲДЁ бўлими мудираси.