ҲИКОЯ

КЎНГИЛ

(Давоми. Боши ўтган сонда).

Унга қараб "Ҳой нодон, нималар бўлаётганлигини билармикинсан. Балки билсанг юрагинг ёрилиб кетармиди", деб ҳайқиргим келди. Лекин аёлимнинг бепарволик билан эснаб ташқарига чиқиб кетаётгани мени шаштимдан қайтарди. "Шу хотинга гапириб нима нажот топардинг", дедим ўзимга-ўзим.

Эрталаб яна касалхонага йўл олдим. Уни дераза ортидан бир кўрдим-у, то тонг-гача чеккан азобларим, чарчоғим ёзилиб кетгандай бўлди. Ҳол-аҳволини сўраб, докторлар билан гаплашгач, кўнглим жойига тушиб ишга келдим. Операция баҳона ота-онаси билан ҳам танишиб олдим. Аммо уларга нима дейишни билмай гунг-у лол эдим.

У касалхонадан чиққан кун мен учун байрам бўлди. Боиси, у шу куни мени онаси билан яқиндан таништирди. Ичимдан зил кетдим. Вужудим ёниб кетгандай бўлди. Нега бошқаларга ўхшаб бахтиёрлик нашидасини тотишдан маҳрумман... Улар эса мени уялди дейишдими, мендаги ўзгаришларга эътибор беришмади. Хуллас, шу кундан бошлаб ҳамма ошиқлар каби биз ҳам севгининг барча сўқмоқларидан ўтдик. Аммо ҳанузгача дардим ичимда: мен унинг бахтини кемтик қилмаяпманми? Баъзан ўзимдан-ўзим нафратланаман. Ахир унга бор гапни айтсам, юрагим дош берармикан?

Бир куни...у менинг оилам ва фарзандларим борлигини эшитди. Унинг мени лаънатлашини, мендан нафратланишини кутгандим.

- Эҳ, сиз. Нима қилиб қўйдингиз... - деди у мунгли оҳангда.

Унинг кўзлари жиққа ёшга тўла эди. Бошқа ҳеч нарса демади. Мен эса тилдан қолгандим. Нима дейин? "Оиламни хушламайман. Хотинимни севмайман. Сизга уйланаман", дейинми? У ҳозир гапларимга қулоқ соладиган аҳволда эмас-ку.

Эртасигаёқ у Самарқанддаги узоқ қариндошлариникига кетиб қолибди. Уйдагиларга нима деб тушунтирганини билмайман. Ўша ерда яшай бошлади. Боргани бетим чидамади. Бу орада хотиним ҳам гапдан хабардор бўлибди. Жанжаллашиб судгача борди. Бусиз ҳам нураб турган оиламиз бузилди. Қариндош-уруғларнинг насиҳати кор қилмади. Биз ажрашдик.

Орадан олти ой ўтди. Усиз кунларни қандай ўтказганлигим фақат ўзимга аён. Неча бор унинг олдига бормоқчи, тиз чўкиб узр сўрамоқчи бўлдим. Аммо унинг "Эҳ, сиз...", дея мендан узоқлаша бошлаганини эсласам, сўнгсиз изтироб оғушида қоламан. Яна "Одамлар нима деркин", деган андишага бораман.

Лекин энди қатъий аҳд қилиб, Самарқандга бораман, деб турганимда, у ...юрак хасталигидан... Бу совуқ хабарни эшитибоқ манзилини аниқлаб, Самарқандга учдим. Дугонаси ҳам ўша ерда экан. Уни ўша қишлоқдаги қабристонга дафн этишди. Дафн маросимининг эртасига қабристонга яна келиб, унинг қабри ёнида хаёлан видолашдим. Кеч бўлса ҳам узр сўрадим. Шу пайтгача келмаганимга ич-ичимдан ўкиндим. Ойлаб қалбимни тирнаган соғинч ва армон ёшлари юзимни ювди.

Мен тиригида эҳтиёт қила олмаган азиз кишимнинг қабрига гуллар экдим. Қабрни қучиб қайта-қайта зиёрат қиламан. Қоровул чолдан гулларга қараб туришни илтимос қилдим.

- Бу қиз кимингиз бўларди, ўғлим? - сўради у.

Ўпкам тўлиб кетди:

- Ота‚ - дедим ўкиниб, - бу қиз ҳозир яшаши мумкин эди. Мени деб қора ерда ётибди. Унинг умрига мен зомин бўлдим.

- Тавба денг, ўғлим. Аллоҳга шак келтирманг. Бандалик-да!

...Мана, Самарқанддан қайтганимга ҳам бир ҳафтадан ошди. Уйга сиғмадим. Негадир унинг қишлоғига боргим келди. Машина рулини қишлоқ томон бурдим. Йўлда дугонасини учратиб қолдим. Бирон хабар эшитиш илинжида унга яқинлашдим.

- Қачондан бери йўлингизга қарайман, - деди у менинг саломимга ҳам алик олмай. Сўнг:

- Альбомининг орасидан топиб олдим, - дея хат узатди-ю совуққина хайрлашиб кетиб қолди.

Бу унинг тугалланмаган мактуби эди. Хатнинг бошида менинг номим тилга олинган бўлиб, сўнг Фузулийнинг ўша машҳур "Ғамзасин севдинг, кўнгил, жонинг керакмасму санго?" деб бошланувчи ғазалидан икки сатр битилган эди. Бошқа ҳеч нарса йўқ эди. Қанча туриб қолдим, билмадим. Бир пайт машина сигналидан ўзимга келдим. Йўлнинг ўртасида симёғочдай қаққайиб туриб қолган эканман. Машина ҳайдовчиси буралаб сўкарди:

- Жонингдан тўйганмисан? Ҳурмачанг-га ярашасини ичсанг ўласанми?

Машинага йўл бўшатиб, қишлоқ йўлига тикилиб хаёлга толдим. У "Энди келманг" деб пўписа қиляпти. Ана У менга онасини таништиряпти. Ана У "Эҳ, сиз нима қилиб қўйдингиз..." деяётгандай эди. Ҳа, мен уни асрай олмадим...

...Аёлим билан қайта ярашмадим. Болаларим мен билан бирга, анча катта бўлиб қолишган. Аёлим турмуш қуриб кетди. Мен эса бошқа уйланишни ўзимга эп кўрмадим. Ҳа, нима десангиз денг, лекин мен учун Ундан бошқа, Унинг ёрқин хотираларидан бошқа илинж қолмаганди...

Беихтиёр, юрагим аллақандай адоқсиз ўкинч ва армон билан тепаркан, Ундан ўчмас хотира бўлиб қолган, сарғайиб кетган бир парча қоғозга унсиз термуламан:

Ғамзасин севдинг, кўнгил, жонинг

керакмасму санго,

Тиға урдинг жисми урёнинг

керакмасму санго...

Ҳабиба АБДУРАЗЗОҚОВА.