ҲАЁТ ҲИКМАТЛАРИ

ТЎЙГА МАРҲАБО!

Бандаси борки, шу бахтга муяссар бўлсин! Тўй - неча ўнлаб йиллар Аллоҳга илтижо қилиб, эҳсону закотлар бериб эришилган дуолар, ниятлар тантанаси.

Тўй - қаторга қўшилиш пайтинг, сендан авлодлар тарқаладиган нуқта, икки яримнинг бир бутун бўлиши, осмону замин саодатга тўладиган ва бу ёруғ дунёда қиёси топилмайдиган табаррук кун! Қолаверса, тўй хонадон эгасининг ички маданияти, диди, билими, савиясини ошкор қиладиган анжуман.

Аввало, тўй иккала томоннинг ризолиги билан, ҳалол пул эвазига бўлмас экан, охири жафо! Худо кўрсатмасин, никоҳ жараёнига норизолик ва ҳаром маблағнинг аралашиши оилаларга не кўргуликлар солаётганини ўз кўзим билан кўриб турибман.

Хўш, қани айтинг-чи, биродар, ўзбекнинг тўйи ўзбекча бўлиши керакми? "Замонавий" дейсизми? "Замонавий" дегани ўрисча ёки Оврўпача деганими? Ўйлаб туриб, танамдан иситма чиқиб кетади: биз ҳозир "замонавий" деб қилаётган ишларимизни ўрис ҳам қилмай қўйган ёки умуман билмайди! Биз улардан тўйда эркак-хотин аралаш ўтиришни, ароқ ичишни, қадаҳ уриштиришни олдик.

Ароққа ружу ҳар қандай миллатни инқирозга олиб келади. Никоҳдай покиза муқаддас кунда, бир эмас, икки умрдан яралган, очилишини йигирма йил термулиб кутилган икки ғунчанинг бирлашиш чоғида, ота-онаси қалтираб-титраб дуога қўл кўтарган паллада атрофни шишадаги оғу билан булғайсиз, шайтонни аралаштирасиз?! Устига-устак қадаҳ уриштириб Яратгандан ёшларнинг бахтини тилайсиз! Ҳой, бандаи гуноҳкор, нималар деяпсиз ўзи? Аллоҳнинг номини бетаҳорат тилга олиб бўлмайдию, дуони ароққа қўшиб айтишингизни қаранг!

Мастликдан келиб чиқадиган жами ҳаракат - ЁМОНЛИК! Шундай экан, муқаддас кунда нега тўпланиб ёмонликка қўл урилади? Нечун йиллаб жамғарилган сармояга ёмонлик сотиб олинади? Мантиқ қани, биродар?!

Хулоса шуки, тўйларимизда спиртли ичимликни батамом йўқотиш керак. Заҳри қотил тор давраларда, бир-икки кишилик ўтиришларда яшаса, на илож, яшайверсин. Боласининг бахтини ўйлаган одам бу фалокатни покиза дастурхонга яқинлаштирмасин. Агар "тўйларда кўп бўлганман, мен ароқ қўймасам, нима деган одам бўламан" дейдиган бўлсангиз, энг аввало, ўзингиз енгил ўйлаяпсиз. Ақлли одамлар Сизнинг ароғингиз учун эмас, тўйингиз билан табриклагани келишади. Иккинчидан, шунақа дейдиганлар топилса, сизга қўйган бир шиша ароғини миннат қиладиган номард дўстнинг боридан йўғи маъқул.

Ароқсиз тўйлар бошланган. Масалан, Андижон шаҳрида икки-уч йилнинг берисида аксарият тўйлар ичкиликсиз ўтказиляпти. Меҳмонни-ю мезбоннинг кўнгли равшан, файз ҳам, барака ҳам шу ерда...

Маънавият ҳақида, миллийлик, эътиқод, иймон ҳақида сўз айтганда, биринчи навбатда тўйларни спиртли ичимликсиз ўтказишга даъват бўлмас экан, бизнинг миллатпарварлигимиз бекордир!

Хўш, энди тўйларнинг шаклу шамойили ҳақида гаплашайлик.

Менга бир ҳол ғалати туюлади: тонгда туман одамга ош берилса, кундузи аёллар меҳмон қилинса, хўп, куёвникида кечки йиғин бўлиши табиий. Нега энди қизникида ҳам куёв-келин ўтирадиган кеча бўлиши шарт?! Келинчак келинлик либосини минг титроқ билан бир марта кийиши керак ва бу дақиқани умрининг охиригача эртакдай эслайди. Биз эса қизларимизни шу бахтдан ҳам бенасиб қиляпмиз: кўйлак шўрликни никоҳдан ўтаётиб бир кияди-ечади, қизнинг уйидаги тўйда яна бир кияди-ечади, куёвникида асосий тўй куни тағин кияди! Келинликнинг қизиғини ҳам йўқотиб қўяпмиз!

Энди яна бир гап, барака топгурлар, кўзларимга қараб тушунтириб беринг-чи, янги никоҳли, бошқача айтганда чиллалик, унинг устига ўнғайсизланиб бир-бирининг шарпасию соясидан вужудини титроқ босиб турган келин-куёвни шу паллада икки юз-уч юз номаҳрамнинг ўртасида сазойи қилиб ўтқазиб қўйишнинг маъноси-ю нафи нима? Кимдир қизарган сармаст кўз билан қарайди, кимдир томоша, кимдир ҳасад кўзи билан тикилади. Биров ароқ симиради, биров аския айтиб ўтиради, биров зўр бериб кавшанади, тўс-тўполон. Фақат шўрлик келин-куёвгина емай-ичмай, гаплашолмай ҳайкалдай қотиб ўтириши керак. Бунинг гўзал, гаштли ёки ибратли жиҳати нима, биродар?..

(Давоми бор.)

Турсуной СОДИҚОВА