ҲИКОЯ

ТИРИКЧИЛИК

Замирахоннинг қўлидаги коса ерга тушди. Чил-чил синди... Бундан негадир кўнгли хотиржам тортди. Нарироқда ўйнаб ўтирган беш ёшли Зуҳриддин чўчиб кетди, кўзларини катта-катта очиб, онасига қаради. Маъсум гўдагининг нигоҳларида эрининг қарашлари зоҳир бўлди.

Шу тобда қаерда юрибди экан? Қорни очми, тўқми? Жудаям хокисор-да эри, иши юришса-юришмаса, чўнтагида пули бўлса-бўлмаса барибир қорни учун жониқмайди. Одатми ёки азбаройи камхаржликми, хуллас, шунга кўниккан. Қорни учун, мол-давлат учун, кийим-бош учун куйикмайди.

- Борига шукр қилинг, онаси. Оч қолмаяпмиз, яланғоч эмасмиз, беҳад шукр! - дейди у баъзан Замирахон аёллигига бориб, нолиб қолса.

Замирахон дарров тилини тишлайди. Бироқ қизи кундан-кун ўсаяпти, катта ўғли бўй чўзиб қолди, уларнинг эртасини бугун ўйламаса қандай бўлади?

Тунов куни қайинопаси йиғлаб келиб қолди. Қўлида бир сиқим тилла.

- Жон келин, ёрдам беринг, анов тиллафуруш қўшнингиз билан гаплашайлик, шу нарсаларимни олсин-у, менга пул қилиб берсин, - дейди.

Нима эмиш ўғли дадасининг машинасини уриб олибди. Агар қайнотаси билиб қолса кўчага ҳайдайди экан. Чунки калитни ўзи берган экан. Тезроқ таъмирлатиб, жойига қўймаса бўлмасмиш.

Тавба, борлик ҳам ғалва экан-да! Шу Омина опаси ҳеч тинчимади, тинчимади-да! Тагли-тугли, бой-бадавлат жойга тушган, лекин нуқул можаронинг ичида.

Замирахон яна аёллигига борди. Опаси қўлидаги тиллалар ичида сирға бор экан, шуни қизига илинди. Барибир сотилиб кетяпти-ку! Лекин эри унамади. Зиракни олиб бермагани етмагандай тишининг ковагида сақлаётган икки юз минг сўмни ҳам опасига тутқазди.

- Мана, опа, бори шу эди. Имкони бўлганда қайтарарсиз... - деди Обиддин.

Замирахоннинг ичидан қиринди, чунки қайинопаси давлатманд бўлгани билан олди-бердига қаттиқроқ. Қарз деганидан дарров қутилишга шошилмайди.

Замирахон ҳам сабрли аёл. Бошқаларга ўхшаб "топасиз, олиб берасиз", деб оёқ тирамайди. Аслида ота-онаси шундай тарбиялаган уни.

- Ўхшатмагунча учратмас, деган мақолни сизлар учун айтилганда, - деди бир куни овсини ҳазиллашиб. - Сиз акамнинг бахтимисиз ё акам сизнинг, билмайман-у, лекин сизлардек бўлиш ҳамманинг қўлидан келмаслиги аниқ. Болаларингиз ҳам қаноатли бўлишга ўрганишди...

- Буларнинг бари акангиз туфайли. Ҳаммамизни ўзининг қолипига солиб бўлди! - Замирахон овсинига арз оҳангида айтди бу гапни.

- Опа, баъзан сал тергаб ҳам туринг-да, бир йўла айтганини қилавермасдан, - овсини уни қизитди.

Кошки бундай қилиш Замирахоннинг қўлидан келса. Эри жиддий, камгап, бир сўзли бўлгани билан бирор марта овозини кўтариб унга бақирмаган. Дабду-рустдан тергаб қолса, кўнглини оғритиб қўйиши аниқ.

Обиддин раҳмдил, бироқ ўзига ичи оғримайди. Қишин-ёзин темир-терсакнинг ичида. Қаёқдан ҳам шу ҳунарни ўрганган экан? Тўғри, кўпчиликнинг иши тушади унга. Бутун маҳаллада битта у пайвандчи. Меҳнатдан қочмайди.

- Ая, нон... - кичкина Зуҳриддин ҳархаша қилди. - Қорним очди!

- Даданг келса бирга овқатланамиз, - ўғлига ҳам кескин гапирди, - чидаб тур!

- Аяжон, бунингиз қандай чидайди, кел, ўзимга, овқат бераман! - қизи Зиёдаой укасини даст кўтариб, ошхона томонга юрди.

Уларнинг ортидан термулиб қолган Замирахоннинг ўпкаси тўлди.

- Аяжон! - кўчадан югуриб кирган Туробиддиннинг овози хавотирли эди. Ранглари ҳам оқариб кетибди.

Замирахон даст ўрнидан туриб ташқарига югурди. Юраги "шув" этди.

- Тинчликми, ўғлим!

- Дадам... ишда куйиб қолибди!

...Замирахон касалхонага келганда бир кампир:

- Мен кириб кўришим керак, бу болам менинг уйимдаги газ трубасини ўнглайман деб, шунақа бўлди! - деб ўзини ичкарига ураётган экан. Шундагина у англади-ки, эри касал бўлишига қарамай шу онахонникига бориб ишларини қилиб берай деган экан.

- Хола, келинг, мен устанинг аёлиман, - деди ёнига бориб.

- Ўргилай болам, эринг тузукми? - у дарров қўлларига ёпишди. - Эрта-индин пенсам чиқади, опкеб бераман, дори-пори оласан, ҳозирча бори шу, шуни ола қол...

- Йўқ, пулингиз керак эмас. Сиз шундай бўлсин демагансиз-ку! - деди Замирахон уни тинчлантириб. - Тузалиб чиқсин, уйингизга боради, ўзинглар келишиб оласизлар!

- Раҳмат, қизим, раҳмат... сен ҳам эрингга ўхшаб яхши экансан... Илойим, қўша қаринглар, болаларингнинг роҳатини кўринглар, мендан қайтмаса Худодан қайтсин... - девонаваш кампир ундан узоқлашар экан, тинмай дуо қиларди.

Замирахон енгилгина хўрсинди. Ҳатто лабига кулгу югурди. Ичкарида эри азоб тортиб ётган бўлса-да, негадир қалбини хотиржамлик эгаллади...

Матлуба ЮСУФ ОХУН.