БУГУННИНГ ГАПИ

ТИББИЙ КЎРИК ТЎЙНИНГ ЭНГ АСОСИЙ ТАДОРИГИ БЎЛСА...

Тўйга тайёргарлик авжида. Келин томон кимсан шаҳардаги бой-бадавлат оила билан, куёв томон эса катта мансабдор билан қуда бўлаётганидан хурсанд.

Кичик олди-бердилару, борди-келдиларнинг таърифи барчанинг оғзида. Тўй куни белгиланди. Тўйга барча нарса тахт. Хатто, таклифномалар ҳам тарқатилди. Фақатгина келин-куёвнинг никоҳдан ўтиш учун ариза беришлари қолди холос. Тиббий кўрикка берилган йўлланманинг якуни негадир жуда чўзилиб кетди. Дастлабки кўрикларга учиб-қўниб келиб юрган куёвнинг бирданига вақти тиғизлашиб қолди. Эрта индин тўй. Куёв томон тиббий кўрик якунланмаганлиги учун қонуний никоҳни кейинроқ расмийлаштириб қўйиш мумкинлигини айтиб, тўйни қолдирмадилар. Қудалар эса бунга бирор эътироз билдирмади. Ахир бутун шаҳарга таклифнома тарқатилган. Шу арзимаган нарсага тўйни қолдиришнинг нима кераги бор, деб ўйлашди.

Бир тўй бўлдики, таърифи тиллаларда достон. Тўйдан кейинги маъзарию совға-саломларни гапирмаган одам қолмади ҳисоб. Лекин негадир дастлабки учрашувларда бир гапириб, ўн кулдирган куёвнинг на тўйда, на тўйдан кейин кайфияти очилмагани келиннинг кўнгилни хижил этарди. Мендан нима хатолик ўтди экан, деб ўйларди. Минг айланиб ўргилмасин йигит ичидагини ошкора айтмас эди. Кундан-кунга жирракилиги ортиб, одамови бўлиб қолди. Хатто келинчакнинг янги меҳмон ҳақидаги гаплари ҳам унда бирор ўзгариш ясамади. Кейинроқ расмийлаштириб қўйиладиган никоҳ тезда ҳамманинг ёдидан кўтарилди. Охири бир кун кўчадан кайфи тароқ келган куёв бор дардини келинчакка тўкиб солди:

- Боладан воз кеч!

Ҳеч нарсани тушунмаган келин унинг кўзларига жовдираб қарарди.

- Нималар деяпсиз, ахир бу бизнинг биринчи фарзандимиз. Уни тезроқ дунёга келтиришга ошиқяпману, сизнинг ҳазилингизни қаранг.

- Ўзимизга қўшиб яна бир норасидани бахтсиз қилиб нима қиласан? Аслида сени ҳам бундан асрамоқчи эдим. Ота-онам обрўси учун қурбон бўлдинг. Менинг касримга сен ҳам қолдинг. Мен дарди бедавоман. Тушуняпсанми? Ҳали ҳам бўлса мендан воз кеч.

Қиз ёш боши билан ҳаётнинг бундай жумбоқларини тушуниб етолмай ҳайрон эди.

- Қандай бедаво, нега мен ҳамма нарсамдан воз кечишим керак?

- Кет! Мен ўламан. Энди ортга йўл йўқ. Менга ҳеч нарса керак эмас.

Йигит буткул тушкунликда. Ёш келинга унинг гаплари оғир ботди. Эрта тонгда эса она боланинг суҳбати кўп нарсаларни очиб ташлади.

- Кеча маст ҳолатда келиб, келинга нималар деб алжирадинг, аҳмоқ.

- Бор ҳақиқатни айтдим. Кетсин, уни қийнаш ниятим йўқ. Балки касаллик юқиб бўлгандир. Болани ҳам туғмасин. Гуноҳларим яна биттага кўпайишини хоҳламайман.

- Яна нималар деб валдираяпсан? Секинроқ гапир, келин эшитади.

- Эшитсин, ўғлингизни айбини ёпиш учун уни бахтиқаро қилганингизни билсин. Ўшанда натижалар яхши чиқмаганини билсангиз ҳам тўйни тўхтатишни хоҳламадингиз. Агар менга қулоқ солганингизда, мени бир умрлик виждон азобига ташламаган бўлардингиз. Кўзларига қаролмаяпман. Ҳаммасини айтинг унга. Ўғлимнинг бебошлиги бошини еди. Менинг такаббурлигим туфайли сеникини ҳам емоқда денг.

Эшик олдида қотиб қолган келиннинг шу туриши барча саволларига жавоб кутарди. Йигит ўрнидан туриб илдамлик билан унга яқинлашди.

- Менга қара, СПИД деган дардни эшитганмисан? Бу нима деганини, билсанми? Ўлат. Тушуняпсанми? Кўрикдан ўтаётганимизда менда шу касаллик аниқланди. Ҳаммасини очиқ айтиб, тўйни тўхтатмоқчи бўлдим. Ота-онам рози бўлмади. Шифокорларни ҳам бу ҳақда ҳеч кимга айтмасликка кўндирди. Тиббий кўрик натижалари ошкор қилинмади. Ота-онам эл-юрт олдида шарманда бўлишдан қўрқишди. Мен эса сенинг уволингдан қўрқаман.

Қандай овозали тўй бўлган бўлса, шундай тўполон бошланди. Қизнинг ота-онаси қудаларни судга беришгача боришди. Ўртадаги можаро қизнинг тақдири ҳақида эмас, кетган сарф харажатларни ундиришга қаратилган эди. Афсуски, шу паллада бирор инсоннинг ҳаёлига тўйдан олдинги тиббий кўрикнинг асл моҳияти келмасди...

Бугун ҳаётимизда бу каби ҳолатлар афсуски, йўқ эмас. Бундай ҳолатларга йўл қўймаслик учун эса очиғи тиббий маданиятимиз, савиямиз етишмаяпти, эътиборсизлик қиляпмиз. Бу эса хатолар ортидан хатоларни келтириб чиқармоқда. Никоҳдан аввалги тиббий кўрикнинг асл моҳиятини англаб етганимизда эди, ана шундай хатоларимиз камайган бўлармиди? Шу ўринда ўйлаб, мушоҳада қилиб кўрайлик, ахир тиббий кўрик фақат бизнинг фойдамиз учун қилинаётган тадбир эканлигини наҳотки тушуниб етмасак?

Мутахассисларнинг қуйидаги фикр-мулоҳазалари бизни янада хушёр бўлишга ундаса ажаб эмас.

Муҳаммадшокир Тўхтабоев, вилоят ОИТС маркази бош шифокори:

Бугун тиббий кўрикдан ўтиш жараёнида қайсики томон пулдорлигини кўрсатмоқчи бўляптими, демак бунда бир шубҳали ҳолат мавжуд. Бугун истаймизми, йўқми кўрикдан ўтиш жараёнида турли юқумли касалликларга чалинган ёшлар аниқланмоқда. Биз уларга тушкунликка тушмаслик учун зарур даражада тиббий ёрдам кўрсатамиз, маслаҳат берамиз. Буни кимдир тушунади. Кимдир эса ўз билганича иш тутади. Бир ҳақиқатни унутмаслик керак. Ҳар кимнинг жони ўзи учун азиз. Кимнингдир ҳаётига касаллик билан хавф туғдириш эса жиноятдир.

Абдумалик Жўраев, Избоскан туман тиббиёт бирлашмаси раҳбари.

Жорий йил давомида кўп тармоқли марказий поликлиникамизнинг "Оила ва никоҳ хонаси"дан 1030 нафар никоҳланувчилар тиббий кўрикдан ўтишди. Тиббий кўрик натижасида 6та руҳий ва битта сил касаллиги аниқланди. Агар касалликнинг аниқланиши салбий ҳолат деб баҳоланса, унинг тўйдан олдин маълум бўлганлигини ижобий натижа деган бўлардим. Чунки шаърий оила қуриб, тўйдан кейин никоҳдан ўтган 167 нафар ёшнинг тиббий кўрикдан ўтказилиш натижасида 3 та руҳий, битта сил касаллиги аниқланганлиги катта муаммодир. Шу сабабдан ҳам тўйга тайёргарликнинг илк нуқтаси тиббий кўрик бўлиш керак. Қолган барчаси ўз йўлига. Кўрик натижасида аниқланган айрим касалликларни вақтида даволаш орқали туғилажак фарзандларнинг саломатлигини таъминлаш лозим.

Буюк саркарда Амир Темир ўғил ва набираларини уйлантиришда келиннинг етти пуштини суриштирган экан. Бу билан наслининг соғломлиги, авлодининг баркамоллигини таъминлашни ният этган.

Биз бугун етти пуштини суриштиряпмизми? Фақатгина кўп ҳолларда етти пуштининг саломатлиги билан эмас, бойлиги билан қизиқмоқдамиз. Тўйдан олдинги тиббий кўрикни арзимас икир-чикирга йўямиз. Кейин эса келинимизнинг тинимсиз касаллигидан нолиймиз. Куёвимизнинг ичкиликка муккасидан кетганидан изтиробга тушамиз. Аслида фарзандимизнинг тақдири қандайдир дабдаба эмас, саломатлик билан бахтиёр эканлигини кеч англаймиз. Тўйдан олдинги тиббий кўрик янги ҳаёт остонасидаги муҳим қадам. Уйнинг асосини қурмай томини ёпмаймиз-ку. Демак, келин-куёвнинг саломатлиги оила мустаҳкамлиги, фаровон ҳаётимиз кафолотидир

Моҳидил

МАМАСОЛИЕВА.