ЖИГАРИНГИЗНИ АСРАНГ,

ВУЖУДИНГИЗ, РУҲИЯТИНГИЗ ВА АВЛОДИНГИЗ СОҒЛОМ БЎЛАДИ

Юртимизда тиббиёт тизимида амалга оширилаётган ишларнинг кўлами ҳамда салмоғи йилдан-йилга ортиб бормоқда. Бунинг самараси ўлароқ, турли касалликларни эрта аниқлаш, самарали даволаш ва келиб чиқишининг олдини олиш борасида қатор ютуқларга эришилмоқда.

Айниқса, тиббиёт соҳасининг ривожи билан боғлиқ изчил жараёнлар, аҳолининг репродуктив саломатлигини муҳофаза қи-лишга қаратилган чора-тадбирлар самарали бўлаётгани фикримиз исботидир.

Жумладан, кейинги йилларда гепотологик хасталиклар, мазкур касалликларни ўрганиш, кенг тарқалишининг сабаблари, бу борада эришилган ютуқлар ва ечимини кутаётган муаммоларни бартараф этиш борасида муайян ишлар амалга оширилмоқда.

Жигарнинг хроник касалликлари катта социал-иқтисодий муаммо ҳисобланади. Чунки бу касаллик инсонни айни куч-қувватга тўлган, фаол меҳнат қиладиган даврида зарарлайди, дард узоққа чўзилади, вақти-вақти билан касаллик зўраяди. Айрим ҳолларда эса кишини ишга яроқсиз қилиб қўяди. Кейинги пайтларда касаллик ёш авлодни дунёга келтирадиган туғиш ёшидаги аёлларда ҳам учраётганлиги ташвишлидир. Касалликнинг тарқалиши сабаблари эса кишиларимизнинг соғлом турмуш тарзига, шунингдек, тўғри овқатланишга амал қилмаётганликлари, қолаверса, вақти-вақти билан шифокор текширувидан ўтмаётганликлари, бир сўз билан айтганда, ўз соғликларига эътиборсизлик, тиббий саводхонликнинг етишмаётганлиги натижасидир.

Тиббиёт соҳасида олиб борилаётган самарали ишлар, аҳолининг тиббий маданиятини оширишга қаратилган ишлар натижасида аҳоли, ёшлар, айниқса, хомиладор аёллар доимий равишда тиббий кўрикдан ўтказилаётганлиги туфайли ушбу касалликни барвақт аниқлашга эришилмоқда. Ана шу тадбирларда касаллик аломатлари мавжуд бўлганлар, қолаверса, соғлом кишилар ҳам ультратовуш текширувидан ўтиши, қонни гепатит вирусларига иммунофермент усули орқали текшириш катта самара бермоқда. Мазкур текшириш усуллари жигар хасталикларининг яширин кечиш даврида ёки бошқа хасталиклар ниқоби остидаги кўринишда кечаётган шаклларини эрта аниқлаш ва тўғри ташхислаш имконини бермоқда.

Таъкидлаш керакки, жигарнинг хроник касалликлари 40 фоиз одамда яширин ёки ўртача 50 хилга яқин касалликлар ва синдромлар кўринишида кечиши аниқланган. Шу боис касалликнинг субклиник ва нотипик шаклларини эрта ва аниқ ташхислаш, уларни диспансер назоратига олиш амалиёти йўлга қўйилганлиги ҳам бу борадаги ишлар самарадорлигини оширишга хизмат қилмоқда.

Айни пайтда мамлакатимизда жигар касалликларини даволашда самарали натижаларга эришилмоқда. Хусусан, касалликнинг фаоллиги, босқичи, бошқа орган хасталиклари билан қўшилиб келишига қараб, ҳатто асоратланиб, жигар етишмовчилиги ривожланган тақдирда ҳам самарали даволаш усуллари ишлаб чиқилган. Бундан ташқари, 20 дан ортиқ вирусга қарши дорилар, жигар хужайраларини соғлом ўсишини таъминлайдиган протектив препаратлар мавжуд, шунингдек, комплекс схема ҳолда стационар, поликлиника ва санаторий-профилакторий шароитларида даволаш усуллари ҳам ишлаб чиқилган. Бу эса мазкур хасталикка чалинганларни даволаш, меҳнат фаолиятларини тиклаш, умрларини узайтириш борасидаги ишлар самарадорлигини оширмоқда.

Гепотология фанининг энг катта ютуқларидан бири бу туғиш ёшидаги аёллар ва ҳомиладорларда жигарнинг хроник касалликларининг кечиши хусусиятларини ўрганиш тизими шаклланганлиги ҳисобланади. Бу борада мутахассис шифокорлар билан жигар касалликлари мавжуд бўлган аёллар ва ҳомиладорларни соғломлаштириш ва туғруққа тайёрлаш бўйича акушер гинекологлар ўртасида мустаҳкам ҳамкорлик ўрнатилган. Бунинг самараси ўлароқ, ҳомиладорликка мутаносиб аёллар сонининг ортиши, ҳомладорликнинг асоратсиз ўтиши, она ва болада келиб чиқиши мумкин бўлган хавфли омилларни бартараф этишга эришилмоқда.

Айниқса, туғруқ комплексларида чақалоқларни гепатит В вирусига қарши эмлаш йўлга қўйилганлигини алоҳида эътироф этиш жоиз.

Мухтасар қилиб айтганда, жигар хасталикларининг олдини олиш, умуман, инсонлар соғлом бўлишлари учун, энг аввало, ўзларининг саломатлигига катта эътибор қаратишлари, тез-тез тиббий текширувдан ўтиб туришлари, соғлом турмуш тарзига қатъий амал қилишлари зарур. Оналар соғлом бўлсагина, улардан соғлом зурриётлар дунёга келади. Бинобарин, зурриётларимиз соғломлиги, миллатимиз равнақини таъминлайди.

Шу ўринда таъкидлашим жоизки, эртага Андижон давлат тиббиёт институтида бўлиб ўтадиган "Вирусли гепатит ва ОИТС инфекциясининг долзарб муаммолари" мавзусида республика илмий анжумани шубҳасиз, мазкур йўналишдаги ишлар самарадорлигини, мутахассисларнинг билим, тажриба ва малакасини оширишда муҳим аҳамият касб этади.

Т. З. ЖУМАБОЕВ,

Андижон давлат тиббиёт институти врачлар малакасини ошириш факультети умумамалиёт шифокорлари малакасини ошириш кафедраси профессори, тиббиёт фанлари доктори. "Гепамед-ультра" хусусий тиббий корхонаси раҳбари.