МУКОФОТ МУБОРАК!

Журналистика соҳасида "Олтин қалам" IХ Миллий мукофоти халқаро танлови ғолиблари қаторида ҳамюртимиз истеъдодли шоира, "Миллий тикланиш" газетасининг Андижон вилояти бўйича ўз мухбири Замирахон Хўжамбердиева (Рўзиева)нинг борлиги барча андижонликларни қувонтиради.

Ўзининг миллий ғурур ва қадриятларимиз, анъана ва удумларимиз, халқимизга хос бағрикенглик ҳақидаги публицистик мақолалари учун ғолиблар қаторидан ўрин олган ижодкоримизни юксак мукофот билан газетамиз таҳририяти ва кўпминг сонли муштарийлари номидан қизғин муборакбод этамиз.

ЎЗБЕКОНА КЕЛИН ИЗЛАБ...

Катта йўлда қўшни қишлоқлик дугонамни учратиб қолдим. Кўзимга толиққан, ҳафсаласиздай кўринди. Айтишича, янги уйни битказиб келин тушуриш ниятида юрган экан. - Хурсанд бўладиган ишларни бошлаш арафасида экансиз, нега кайфиятингиз йўқ? - сўрадим ундан.

- Нимасини айтасиз. Ёғин-сочинли кунлар бошланмай тўй- қилиб олайлик дегандик. Маъқул келин тополмай доғдаман.

- Йўғ-ей, хотин-қизлар эркаклардан уч фоиз кўп, деб эшитганим бор. Қолаверса, сиздай зиёли оилага қуда бўламан, деганлар қанча?! Бунинг устига ўғлингиз ишбилармон, одобли йигит эканини ҳамма билади.

- Дугонажон, - бир хўрсиниб олиб гап бошлади у, - зиёли бўлганим учун ҳам келин тополмаяпман шекилли. Мен келинимнинг миллий қадриятларни, урф-одатларимизни яхши билишини, маънавиятли оилада тарбияланган бўлишини орзу қилганман. Негадир мен кўрган қизлар - бирининг кийиниши, бирининг уй тутуми, яна бирининг муомала ва одоби саёзроқ, бошқа бирининг ота-онаси маҳалла-кўйда обрў-ҳурмат топган-топмагани, насл-насаби дегандай... хуллас, ҳеч маъқули топилмади-да.

Дугонамни тушунишим қийин бўлмади. Ахир унинг орзусидаги қизлар ўзбекман, деган ҳамма оналарнинг орзуси-ку! Касбим тақозоси билан баъзан шошиб, кўнглидагидай оилага қуда бўлолмаган арзгўйларни тинглашимга тўғри келади:

"Қайнонам мени ёмон кўради. Кийинишим ҳам, қилар ишим ҳам ёқмайди. Ҳатто телефонда гаплашсам, "наушник" тақиб музика эшитсам ҳам жаҳли чиқиб кетади. Албатта, бир хато, камчилик топади. Дарров "онамнинг тарбия беролмаганлар"ини айтиб, озор бераверади. Тўйиб кетдим, қайнонам кўзимга Азроилдек кўринадиган бўлиб қолди".

Бу ўзи замонавий, аммо "замондан орқада қолган" қайнонасидан норизо бўлиб, онасиникига кетиб қолган келиннинг хулосаси.

"Уқуви йўқ, диди йўқ. Тинмайман, дегани билан қилар ишининг бирортаси кўнгилдагидек эмас. Ювган идиш-товоғига икки кундан кейин чип-чип чанг ёпишади. Уй супурса, гиламнинг бир четини кўтарсангиз, кўнглингиз айнийди. Овқат қилса, мазаси яхши эмас. Келинлик истара кўрмадим юзида. Муомала деганини мутлақо билмайди. Яна гап қайтариши, йиғлаб димоқ-фироқ қилиши ортиқча. Пардозни ҳафсала билан қилади. Қошини қорага, қовоғини кўкка бўяб, юзига упа чаплашни ўрнига қўяди. Уй юмушларига ҳам шунақа ҳафсала қилса экан кошки... Мен бунақа келинни орзу қилмовдим".

Бу энди қайнонанинг тиззасига уриб қилган ҳасрати.

"Арз қилган" келиннинг ўзини тутиши, тап тортмай қайнонасини "Азроил"га йўйиши... сираям қулоғимга ўтиришмади. Ўзбекнинг андишали, камтар қизларига хос бўлмаган бу ҳолатдан қайнонаси тугул мениям ҳафсалам пир бўлди. Президентимизнинг "Юксак маънавият - енгилмас куч" асарида ҳаётимизга кириб келаётган "оммавий маданият"нинг салбий кўринишлари ҳақида шундай дейилган: "Улуғ аждодларимиз ўз даврида комил инсон ҳақида бутун бир ахлоқий мезонлар мажмуини, замонавий тилда айтганда шарқона ахлоқ кодексини ишлаб чиққанлар... минг йиллар давомида шаклланиб, сайқал топган ор-номус, уят ва андиша, шарму ҳаё, ибо ва иффат каби юксак ахлоқий туйғу ва тушунчалар бу кодекснинг асосий маъно, мазмунини ташкил этади".

Назаримда қадриятларимизни билмаслик, менсимаслик, кўр-кўрона "замонавийлашиш" ҳам ўша оммавий маданиятнинг таъсири экани ҳақиқат. Қадриятларимизнинг ёшлар онгига сингишида муҳитнинг, айниқса, оилада отанинг, ака-укаларнинг роли жуда катта. Ахир "оталик, акалик қизнинг харидори кўп бўлади" деган иборани эшитган бўлсангиз керак. Бугун айрим оилаларда оталар, акалар иш, ўқиш учун ҳорижга кетганлар. Ҳатто, ота-онаси баравар олислаб кетиб, фарзандлар тарбияси кекса бувиларга қолган оилалар ҳам учрайди. Баъзида қизларимизнинг одоб-ахлоқ бўйича назоратлари эгасиз қолгандай.

Яқинда боғишамоллик синфдошим билан кўп қаватли уйда истиқомат қиладиган бир оила қизига совчиликка бордик. Бу хонадонда кекса онахон хорижга кетган фарзандининг уч қизи билан тураркан.

- Қизлар катта бўлиб қолди. Тузукроқ ҳовли-жой қилиш учун ўғлим билан келиним четга ишлагани кетишди бинойидек пул жўнатиб туришибди. Қизларига яхшигина сеп қиляпмиз, - деди онахон суҳбатимиз давомида.

- Шеригим билан уйга разм солдик: пала-партиш йиғилган кўрпа-тўшаклар, сервантдаги чанг, ошхонада ювуқсиз идишлар... қўшни хонадан тушунарсиз мусиқа эшитилиб турибди. Онахон набира қизни биз билан кўриштириш учун чақирди. Не кўз билан кўрайликки, ўғил боладек кийинган, сочлари икки хил бўялган қизгина сақич чайнаб чиқиб келди. Яримта салом бериб кўришди. Фикру ўйимизга тескари жойга келганимизни сездик-да, сўз демай, тезгина хонадондан чиқдик. Мен ўша онахон қизларига насиҳат қилмайди, дейишдан йироқман. Аммо қизларнинг насиҳатни олмагани кўриниб турибди. Олис юртларда мардикордек кун кўриб, қизларига сеп қилиш, ҳашаматли ҳовли-жойларда тўй қилиш истагида юрган ота-она қизларининг маънавияти, тарбияси ҳақида ўйлашмасмикин?!

Мухтасар сўз сифатида ўзбегимнинг қизлари ҳақида шундай сатрларни келтиришни лозим топдим:

Атиргуллар кўкламгамас,

сенга хумор,

Рашки баланд седоналар

бўлди тумор,

Ҳуркаклик ҳам ярашган қиз

қайларда бор,

Ўзбегимнинг орзумдаги

қизгинаси...

Замира РЎЗИЕВА, шоира,

"Олтин қалам"

миллий мукофоти

совриндори.