ҲИКОЯ

ЯЛПИЗ

Гоҳ қуёш чиқиб, гоҳ ёмғир қуйиб, қўйингчи, қиз боладек гоҳ кулиб, гоҳ йиғлаб баҳор келди. Бутун борлиқни кўкламнинг тотли иси тутиб кетди.

Бугун мен бошлиқдан рухсат олиб, ишдан барвақт чиқдим, баъзан дилимга ҳасрат тўлиб кетса, бир жойда узоқ ўтиролмай қоламан. Табиат чиройига ҳорғин назар ташларканман, боғ кўчага бурилдим.

"Узоқ бўлса ҳам бироқ очиқ ҳавода кезай, зора кўнглим ёзилса", хаёлларни унутай деб, учиб ўтган қушга ҳам, ариқ бўйида шабададан силкинаётган нозик майсаларга ҳам мўлтираб қарайман. Гоҳ энгашиб, майсадан чирт этиб узиб оламан. Барибир энтикиб, чуқур хўрсинаман. "Шунга шунчами, ахир онаси бўлгандан кейин келади-да!" шивирлайман ўзимга ўзим.

Маликахон билан бир хонада ишлаганимиз учун ҳам унинг мен мушарраф бўлолмаган бахтига, қувончига шерикман. Унинг ойиси ҳар ҳафтада, албатта, кўргани келади. Қизига атаганларини кўтара олмай келгани-чи?!

Бугун ҳам ойиси тушга яқин кулиб, очилиб-сочилиб кириб келди. Хонамиз бирдан ўзгариб, ҳаммаёқ нурга тўлиб кетгандай бўлди. Она-бола бир-бирининг бағрига сингиб кетай деб кўришишди. Қизининг юз-кўзига боқиб тўймайди-я, тавба! Гўё қуёш нуридан баҳра олгандек, Маликахон ҳам бир пастда гул-гул очилиб кетди. Кейин у соатига қаради-да, "Тушликни уйда қиламиз, юринг сиз ҳам", деди. Мен бўлсам "Йў-ўқ, тушликка чиққим келмаяпти", дедим. Мени кўндиролмагач, ойиси билан биргалашиб чиқиб кетишди. Мен бўлсам, ўксиниб қолавердим. Бошқа ҳеч гап йўқ...

Ҳамон боғ кўчадан кетяпман. Ярим йўлга етганимда шамол кучайди. Этларим жунжикди. Кичкина ариқдан хатлаб ўтдим. Ўтдиму, ялпиз ҳидини туйиб, тўхтаб қолдим. Ариқ лабига чўққайиб ўтирдим.

"Ялпиз чиқибди, ялпиз, баҳор чечаги!" энгашиб уч-тўртта ялпиз тердим. Кўзимга суртдим. "Омонлик, омонлик, янаги шу кунларга ўйнаб-кулиб етайлик!" дедим. Ҳув ёшлигимда ойим шунақа десалар, мен пиқ-пиқ этиб кулиб юборардим.

Кўкатлар орасида бинафшадек диркиллаб турган ялпизларни теришга тушиб кетдим. Ялпиз кўпайган сайин болалигимдаги каби севинаман. Яйрайман. Бироқ... ялпизни ойижоним яхши кўрарди-ку! Қани у онам? Ҳудди шу онда бирдан юрагим орқамга тортиб кетди. Кўзларимга тўлган ёш ичидан онам кўрингандай бўлди: "... Ялпиз сомса қиламиз, қизим, бўла қол, дарров ялпиз териб кел-чи!" онам енгларини шимариб олиб ҳамир қораяпти... Икки юзи ширмой нондек қизариб, тандирдан ялпиз сомса узаяпти. "Ол, биттасини совутиб еб кўр-чи, қизим, мазали бўптимикан?"

Тамшаниб қўйдим, лабларим қуриқшаб кетди. Ўрнимдан кескин туриб, жадаллаб йўлга тушдим. Шу кетишда қабристон томон борардим. "Ҳа, бўлмайди, бормасам, бўлмайди!"

Шамол ҳам жадаллайди. Булут қуюқлашади. Тез юрганимданми чаккаларимдан тер қуйилади... Ўзим титрайман.

Ниҳоят етиб келдим. Бир вақтлар қабристондан жуда қўрқар эдим. Энди эса қабристон ҳам таниш... онам қабри шу ерда бўлгани учун нурли кўринади. Оёқларим чалишиб, талмовсираб онамнинг қабрини топдим. "Мана шу, мана шу!" лабларим зўрға ҳаракатга келди. Мисдек қизиб кетган юзимга кўз ёшларим қуйилди.

Билмадим, қанча ўтирдим. Муздек ёмғир томчилай бошлади. Қабр устида кўм-кўк майсалар паришон. Майсалар гўё "Онанг бўлиб, сўзласам кошкийди" деб шивирлаётгандай. Ана шундагина кафтимда чангаллаганим рўмолчамдаги ялпиз ёдимга тушди. Ялпизни авайлаб азиз кишим қабри устига сочдим. Атроф бирпасда ялпиз ҳидига тўлиб кетди. Хўрсиниш ўрнига энтикиб юбордим.

- Онажон, баҳор келди, онажон ялпизлар чиқди!

Ўрнимдан турдим. Худди онам олдидаги фарзандлик бурчларимдан бир заррасини ўтагандай дилим ёришиб, қаддимни тикладим. Ҳали бундай бурчдан жуда-жуда кўплигини, зотан менинг ҳаётим онам ҳаётининг давоми эканлигини чуқур ҳис қилдим. Уйга кетдим. Ҳали ишдан чиққанимда руҳим қанчалар оғир бўлса, энди шунчалар енгил эди.

Санъат МАҲМУДОВА.