Мутахассис минбари

ГЎДАК ПАРВАРИШИ МАСЪУЛИЯТИ

ЁШ ОНАЛАР УШБУ ЖАРАЁНДА НИМАЛАРГА

ЭЪТИБОР ҚАРАТИШЛАРИ ЗАРУР

Гўдак ҳаётининг дастлабки йили парвариш борасида ўта масъулиятли давр ҳисобланади. Чунки ана шу даврда боланинг жисмоний ва ақлий ривожланишига асос солинади. Бу эса оналардан фарзанд тарбиясида ниҳоятда эътиборли бўлишни талаб этади. Гўдак парвариши, ушбу жараёнда нималарга алоҳида эътибор қаратиш керак? Бу борадаги муҳим жиҳатлар хусусида ёш оналарга Андижон вилояти перинатал маркази чақалоқлар бўлими мудири, реаниматолог Ҳимоятхон Маҳмудова қуйидаги тавсия ва маслаҳатларни беради.

БОЛАНГИЗНИ КЎКРАК СУТИ БИЛАН БОҚИНГ

Чақалоқ туғилгандан бошлаб, энг аввало, уни тўғри озуқлантириш керак. Энг тўғри озуқа албатта, табиий она сутидир. Кўкрак сути орқали гўдак барча ўзига керакли оқсил, аминокислота ва витаминлар, микро ва макро элементларни олади.

Она сути таркибидаги витамин ва минерал тузлар ўсувчи организм талабини тўлиқ қондиради. Унда кальций ва фосфор керакли нисбатда бўлади. Кўкрак сути билан озуқланган чақалоқларнинг рахит, камқонлик сингари касалликларга учраши эҳтимоли жуда паст бўлади.

ЧАҚАЛОҚНИНГ ҲОЛАТИГА ЭЪТИБОРЛИ БЎЛИНГ

Чақалоқнинг нормал териси юмшоқ, қизғиш, майин туклар билан қопланган бўлади. Агар бола терисининг оч пушти ранги оқара ёки сарғая бошласа, тезда неонатолог билан маслаҳатлашиш зарур.

Гўдакнинг киндиги у туғилганидан 3-5 кун ўтиб тушади. Умуман, киндик 12-14 кундан сўнг бутунлай битиши мумкин. Агар киндикдан ёқимсиз ҳид келса ёки унинг атрофи қизарса, зудлик билан шифокорга мурожаат килиш керак.

Янги туғилган чақалоқ ўзига керагича вақт мобайнида ухлайди. Унинг уйқу вақти катталарникидан фарқли бўлиб, индивидуал ҳолатга эга бўлади. Айрим гўдаклар кўпроқ кундузи, бошқалари эса кечаси ухлашади. Бу ҳолат ўзгариб боради ва гўдакнинг уйғоқлик даври узайиб, уйқуси тунга ўтади. Гўдак ухлайдиган хона кенг, ёруғ, озода, тўшаги эса қаттиқ ва текис бўлиши зарур. Чақалоқнинг биринчи ойда унга ёстиқ керак эмас. Болани фақат совқотиб қолмаслигини эмас, балки исиб кетмаслигини ҳам назорат қилиш керак. Чақалоқ танасининг меъёрдаги ҳарорати 36,5 С дан 37,5 С гача бўлади.

Бола таглигини алмаштиришда эса оналар гўдакнинг нажасига эътибор қилишлари керак. Янги туғилган чақалоқнинг нажаси дастлабки уч кун ичида (меконий) ажралиб чиқади. Кейинчалик унинг ахлати сарғиш рангга киради. Кўкрак сути билан овқатлантирилган чақалоқнинг нажаси бир суткада 6-8 мартагача келади.

ГЎДАК ТАГЛИКЛАРИ ҚАНДАЙ БЎЛИШИ КЕРАК?

Чақалоқларни туғилган куниданоқ йўргакламасдан, эркин кийинтириш лозим. Йўргаклаш боланинг қорнини ва кўкрак қафасини қисиб қўйиши, эркин нафас олишини қийинлаштириши мумкин. Энг муҳими, боланинг эркин ва табиий ётишига халақит беради, қон айланиши жараёнини қийинлаштиради. Кейинчалик чақалоқ ўзининг қўл ва оёқларидан қўрқиб, уларга ўрганиши қийин кечади.

Чақалоқлар учун памперс тагликларини уч соатдан кўп қўллаш тавсия этилмайди. Чунки, кечаю кундуз памперс тутилганда боланинг нозик терисида аллергик тошмалар тошиши мумкин. Бунинг олдини олиш учун тагликлар учун мўлжалланган болалар кремини суртиш мумкин. Ўғил болалар учун памперс тагликлари зарарли деган гаплар илмий асосланмаган.

Шунинг учун меъёрида памперс тақиш (сайрда, меҳмонга борганда, кечаси) зарар эмас.

БОЛАНИ ТЕЗ-ТЕЗ ЧЎМИЛТИРИБ ТУРИШ ЗАРУР

Шунда у яхши ухлайди. Яна чўмилтириш натижасида гўдак чиниқиб боради. Чунки, тери ҳам нафас олади. Таги қуруқ, тўйиб эмган ва соғлом гўдак тинч ухлайди. Ҳар доим гўдакни бир вақтда, кечки эмизиш олдидан чўмилтирган маъқул.

Фарзандингизни ҳар куни очиқ ҳавода сайр қилдиришни канда қилманг. Тоза ҳаво гўдакнинг соғлиги ва иммунитетини мустаҳкамлабгина қолмай, болани чиниқтиришда ҳам муҳим ўрин тутади.

Онага бола парвариши, уни эмизиш ва кейинчалик гўдакка қўшимча озуқалар бериш, эмлаш, касаллик белгилари ҳақида туғруқхонада зарур маслаҳатлар берилади. Муҳими, касалликлар белгиларини билишда оналар зийрак бўлишлари лозим. Чақалоқдаги битта касаллик бир неча белгилар билан намоён бўлиши мумкин. Масалан, кўп тинмай йиғлаш, тана ҳароратини меъёрдан кўтарилиши ёки пасайиб кетиши, қусиш, нафас олишнинг бузилиши, талваса, кўкракни эммаслик, бола терисининг ранги ўзгариши (кўкариши, сарғайиб кетиши, оқариб кетиш) ва ҳакозо. Ана шундай ҳолларда тезда болалар шифокорига мурожаат қилиш керак.

Юқоридаги тавсия ва маслаҳатларга амал қилсангиз, чақалоғингиз албатта, соғлом ва дуркун ўсади, қолаверса, масъулиятли ва мураккаб парвариш даврини кўнгилдагидек ўтказасиз.

Сожида САИДОВА ёзиб олди.