Бугуннинг гапи

"ОИЛАМ, БОЛАМ-ЧАҚАМ" ДЕЙДИГАН ЭРКАК

АЁЛ КИШИНИНГ ИККИ ДУНЁДАГИ САОДАТИ

Мулоҳазамнинг аввалини ўқиб, "яна масъулиятсиз эркаклар мавзусими? Кўп айтилган гап" дейишингиз мумкин. Лекин тан олиш керак бўлган бир ҳақиқат бор: тарбия масаласи биз учун ҳаёт ва мамот масаласи бўлиб турган бир пайтда, эркакларимизнинг юриш-туриши, ўзини тутиши фарзандларимизнинг тарбиясида муҳим аҳамият касб этади. Зотан, буюклардан бири "Ибрат - энг яхши насиҳатдир" деганида ҳақ эди.

Айрим эркакларнинг юриш-туриши, феълини кузатиб ғазабланаман, тўғриси. Эримнинг танишларидан бири эшигимизга келди. Юз-кўзида хижолатомуз ифода: "Икки юз минг сўм пул керак эди. Агар иложи бўлса, қарз бериб турасизми? Эрта-индин ташлаб ўтаман..." Пулни бердим. "Аёлининг тоби йўқроқ эди, даволатиш учун пул зарур бўлгандир-да" деган ўй ўтди хаёлимдан. Кўп ўтмай дўконга чиққанимда ҳалиги одамнинг уч-тўрт чоғли эркагу аёл билан ҳиринглашиб уйимиз яқинидаги емакхонадан чиқаётганига кўзим тушди. Боя остонамда сарғайиб пул сўраб турган танишим, энди қаддини кериб, овозини кўтариб қаҳвахонадан чиқиб келаётганди. Ҳайрон бўлиб унга тикилганча қолдим.

Хотини анчадан бери оғриб юради. Дўхтирлар операция қилинсагина, дарддан халос бўлиши мумкинлигини айтишибди. Ҳар гал кўришганимизда соғлигини сўрасам, операцияга пул орттиролмаётганини, рўзғор, келди-кетдидан қисиб-қимтиб уч-тўрт сўм жамғарса, эрининг ишига кетиб қолаётганини гапиради. Эрининг қанақа "иш"ига пул кераклигини энди билдим. Ноинсоф эр уйида оч ўтирган болаларининг, дардманд хотинининг ризқидан қийиб, аллақаёқлардаги ўзига ўхшаган даюс эркаклар билан бўладиган улфатчиликка сарфлаб юрар экан. Топган-тутганини ҳавога совуриб, бир бурда нон, икки луқма таому бир пиёла сув билан тўладиган меъдасини тешик қопга айлантирган бу кимсани ҳали аёли ва болаларининг уволи тутади, деган ўй кўнглимдан кечди. Орадан бирор ҳафтача вақт ўтиб, ҳалиги йигит келди. Омонатни қайтарди. Оиласи, аёлининг тинчлигини сўрадим. Жавобини эшитиб, ҳайф сендай юзсиз эркакка, дегим келди. У чақчайганча тикилиб: "Келинингизни операция қилиш керак. Ҳозир пулдан қийналганмиз-да, шунга имкон қидиряпман" деди.

Афт-ангорига қарагани юрагим бетламади. Бундай эркаклар хотинларнинг шўри, жаҳаннами-да! Боласига дину диёнатдан, инсофу иймондан сабоқ ўргатиш, ҳаётий тажрибаларига асосланиб тарбия бериш керак бўлган пайтда чойхона, қаҳвахоналарда беҳуда вақти ва маблағини совуриб юрган ота, эрта бир кун ўғли улғайиб, ножоиз ишларга қўл урса, "Бу ўғил кимга тортди-я?! Қаерда хато қилдим?!" деб пешонасига уради. Эркак жавобгарлик ҳиссини тўла англаб етмаса, оиласига, аҳли аёлига ғамхўр эканини ҳар дақиқада ҳис этиб турмаса, бундан ёмони, бундан оғири йўқ. Одамлар орасида бузуқ хотинларнинг кўпаяётгани, ёш-ёш қизлар қўл телефони орқали оилали эркакларни "ов"лаётгани ҳақида кўп эшитяпмиз. Баъзида автоуловларда юрганимизда баъзи қиз-аёлларнинг телефонда бепарда гапларни баралла гапираётгани ғашимизга тегади. Биз бунақанги вазиятларда фақат аёлларни айблашга ўрганиб қолгандекмиз. Бундоқ олганда, баъзи бир аёлларнинг йўлдан озиши, ёмон кўчаларга бўйлашига ўз қадр-қимматини билмайдиган, шайтоний нафсга асир бўлган эркаклар сабабчи. Агар эркак оиласига садоқатли, инсофу диёнатли, ҳаромдан ҳазар қилувчи бўлса суюқоёқ хотиннинг макру фирибига учмайди ва улардан нари юради. Айримлар енгилтабиат аёлларнинг бир табассумига чўнтагида борини сарфлаб юборадию, уйида унга илҳақ ўтирган аёлига бир донагина гул ёки рўмол совға қилиб кўнглини олишни, уйини ёритиб, яшнатиб турган, болаларини оқ ювиб, оқ тараб, ота-онасининг хизматини қилаётган покдомон аёлини меҳр-муҳаббати билан тақдирлашни хаёлига ҳам келтирмайди.

Орадан анча пайт ўтиб, бу воқеа деярли эсимдан чиқиб кетди. Бир куни эрим ишдан ҳорғин, тушкун кайфиятда қайтдилар. Ҳар доимгидай кўп ишлаб чарчаганлар-да, деган ўй билан кайфиятлари йўқлигининг сабабини сўрамадим. Эримнинг ўзи гап бошлади:

- Бугун жанозага боргандик... Афсус, Фурқатнинг хотини бандалик қилибди. Ёш эди-да, орқасида қолган гўдакларига ичи ачийди одамнинг. Аллоҳнинг иродаси экан-да, бандаси нима ҳам қила оларди...

Қулоғим битиб қолиб, уларнинг овозлари узоқлардан келаётгандек эди. Аъзойи баданимни қалтироқ тутди. Кўз олдимга маҳзун чеҳрасида изтироб қотиб қолган, кўзлари кишига илтижоли боқадиган жувон келди. Ўша топда унинг эридан қаттиқ нафратланиб кетдим. Пулини кўчадаги бетайинларга сарфлаб юрадиган эркак покиза аёлнинг умрига зомин бўлди. Болаларининг етим бўлиб қолишга сабабчи бўлди. Аёлини даволатса, керакли муолажаларни қилдирса, тузалиб кетарди балки. Лекин кайф-сафосидан пул орттирмади, эртасини ўйламади.

Номард эркак кун келиб яна уйланар, яна ҳаёти изга тушиб кетади, лекин турмушга чиқиб эридан меҳр-муҳаббат кўрмаган, эгни беминнат либос кўрмаган бахтсиз жувоннинг эрта сўнган ҳаёти, мурғак болаларнинг етимлик заҳрини тотиши кишини оғринтиради. Кимдир бировнинг ҳаётига суиқасд қилса, пичоқласа, отса, бўғиб ўлдирса жиноятчи деган тамғада жазога тортилади. Умрини, соғлигини ўзига бағишлаган, ичдан эзилганини, нураб, тўкилиб бораётганини ҳеч кимга билдирмай, ҳаётда рўшнолик кўрмай ўтиб кетган жувоннинг музтар чеҳраси бир неча кун кўз олдимдан нари кетмади. Бир вақтлар эрим танишининг ота-онаси билан гаплашиб, ўғлини йўлга солишни айтмоқчи бўлганида қаршилик қилганим учун ўзимни койидим. Балки ўшанда эримни қўллаб-қувватлаганимда, ота-онаси ўғлининг бетайин қадамларидан хабар топиб уни тийишга ҳаракат қилармиди? Йигит ҳам ота-онасининг таъсирида ўзини ўнглаб, аёлига эътибор қаратармиди? Майли, булар ҳаммаси энди фойдасиз гаплар. Аммо орамизда Фурқатга ўхшаган эркакларнинг борлиги барчамизни ташвишга солади.

Афсуски, уларнинг барини ўзгартириш мушкул. Шундай экан, хонадонида ўғил чақалоқ туғилган оилалар фарзанди дунёга келган кундан бошлаб унга оила бошлиғи сифатида қараб, эркаклик масъулиятини ҳис қила оладиган даражада тарбиялашга эътибор қаратиши керак.

"Оилам, болам-чақам" дейдиган эркак - аёл кишининг икки дунёдаги саодати! Болага бахтли ҳаёт беришни истаган эркак - аввало, унинг онасини меҳр-муҳаббат билан ардоқлаши керак. Эрининг ғамхўрлигини ҳис этиб яшаётган аёл фидокорлик билан ўзини оиласига бағишлайди. Аёл шундай мўъжизаки, унга бир ҳисса берсангиз минг, миллион ҳисса қилиб қайтаради. Биргина табассумингиз аёлга тоғларни талқон қилгулик куч-қудрат бағишлайди. Аёлнинг меҳнатини, муҳаббатини қадрласингиз, у ҳеч қачон миннат қилмайди, оғринмайди. Аммо паст назар билан қарасангиз, фидокорлигини оёқ ости қилсангиз миннатлари жонингизни тешиб ўтади. Фарзандларининг келажаги, тақдири, оиласи шаъни учун, одамларнинг гап-сўзидан андиша қилиб сиз билан бирга яшаши мумкин. Бироқ ҳеч қачон унга нисбатан ноҳақлик қилганингизни унутмайди. Шунинг учун, муҳтарам эркаклар, аввало, ўзингиз ўғлингизга бу борада ибрат бўлинг, қолаверса, дилбандингизни чинакам эр йигит қилиб тарбиялашни у туғилган дақиқаданоқ бошланг.

Рухшона ФАРРУХ.