Дунёнинг буюк иншоотлари

ОЗОДЛИК ҲАЙКАЛИ

Америка Қўшма Штатлари ва Нью-Йорк шаҳрининг рамзи бўлган Озодлик ҳайкали 1886 йилнинг 28 октябрида Озодлик оролидаги супада тикланган. У АҚШ ҳамда Франция давлатлари дўстлиги ва ҳамкорлиги рамзи сифатида франциялик ҳайкалтарош Фредерик Бартолди томонидан ясалган. Шунингдек, бу ҳайкал Нью-Йорк сари интилувчи муҳожирлар учун эркинлик ва улкан имкониятлар рамзи ҳамдир. Ёдгорликнинг баландлиги у ўрнатилган супа билан биргаликда 93 метр. У чап қўлида АҚШнинг Мустақиллик Декларациясини ифодаловчи китобча ва ўнг қўлида улкан машъала тутиб турган аёл тимсолида тасвирланган. Узунлиги 12,8 метрли машъаланинг ичида ҳайкал ичидаги зина билан бирлашиб кетган зинапоя мавжуд. 1886-1916 йиллар мобайнида сайёҳлар ҳайкалнинг энг юқори жойларигача кўтарила олишган. Ҳозир эса фақат супанинг ўзига чиқиладиган зинагина очиқ. Хайрия мақсадлари учун йиғилган пуллар ҳисобига 1883 йилда қурилган супа сиртига Эмми Лазаруснинг "Янги колосс" шеъри ёзилган тахтача маҳкамланган. Ҳайкални тиклаш ғояси француз тарихчиси Эдуард де Лебулае томонидан илгари сурилди. Колоссни қуриш учун зарур бўлган маблағ турли хайрия тадбирлари ўтказиш билан тўпланди. Ҳайкалнинг қурилиши 1875 йилда бошланди.

Унинг асосини тўртта мустаҳкам пўлат тиргак ташкил қилади. Юза қисми қўл меҳнати орқали зарур шаклга солинган мис қопламалардан иборат. Оғирлиги 225 тонна бўлган ҳайкалнинг қурилиш ишлари 1885 йилга келиб якунланди.

Уни бўлакларга ажратиб, АҚШга жўнатишди ва ҳайкал қайтадан йиғилиб, Нью-Йоркдаги супага тикланди. Озодлик ҳайкалининг тантанали очилиш маросими 1886 йилнинг 28 октябрида АҚШ президенти Кливленд томонидан ўтказилди.

Ҳайкал бир асрдан ортиқроқ тарихи мобайнида бир неча бор таъмирланди ва такомиллаштирилди. Йирик таъмирлаш охирги марта 1986 йил обиданинг юз йиллиги олдидан амалга оширилди. Озодлик ҳайкали 1984 йилдан ЮНЕСКОнинг махсус ҳимоясидаги обидалар рўйхатига киритилган.

ЛУВР МУЗЕЙИ

Лувр музейининг яратилиш тарихи бир неча асрларга бориб тақалади. Барчаси 1200 йил қирол Филипп Аугуц Парижнинг ғарбий қисмини ҳимоялаш учун истеҳком қурдирганидан бошланди. ХVI асрда қирол Карл V Луврни қайта қурди ва у ерда яшай бошлади. Шундан сўнг Лувр қирол қароргоҳига айланди. Архитектор Перлеско ва ҳайкалтарош Жан Гужонлар меҳнати ҳозирги даврга қадар ўз гўзаллигини йўқотмаган. Кейинчалик Лувр бир неча марта қайта қурилди ва ўзгартирилди. 1677 йили қирол Людовиг ўз қароргоҳини Версалга кўчирди. Қирол атрофидаги айрим амалдорлар Луврда қолишди ва яна қасрни қайта қуришни бошлашди. 1682 йили барча қирол одамлари Версалга кўчиб кетишди. Лувр эса ташландиқ ҳолатга тушиб қолди. 1725 йили Санъат Академияси Луврни эгаллаб, у ер санъат марказига айлантирилди.

1791 йилга келиб Лувр музейга айлантирилди. Инқилобдан сўнг Наполеон Луврда қурилиш ишларига бош бўлди. Қаср ўзининг ҳозирги кўринишига 1871 йилдагина эга бўлди. Наполеон даврида икки қават қилиб кенгайтирилди. Карусел майдони қурилди ва Луврга киришдаги кичик Триумфал Арк қурилди. Наполеон ўзи босиб олган халқлардан солиқ сифатида санъат асарларини талаб қиларди. Ҳозирги даврда музейда 400 мингга яқин экспонат мавжуд. Луврдаги барча экспонатларни томоша қилиш учун бир неча кун керак бўлади. Музейнинг кириш эшигини катта ойнали пирамидадан билиб олса бўлади. 18 ёшгача бўлганларга музейга кириш бепул, шунингдек, ҳар ойнинг биринчи якшанбаси музейга кириш барча учун бепул. Музей бўйлаб экскурсия 6 соатга мўлжалланган.

Хосият СИДДИҚОВА тайёрлади.