ТУРМУШ ЧОРРАҲАЛАРИДА

ЎЗБИЛАРМОНЛИКНИНГ ОҚИБАТИ

Маъмура уйга кирди дегунча совуқдан жунжикиб кетади. "Ана-мана"ни билиб қолган қизалоғига ачинади. Бешикдан ечиб олай деса, уй совуқ. Сал-пал оёқ-қўлини силаган бўлади-да, шамоллаб қолишидан қўрқиб, яна бешикка белайди. Устига қалин адёлни ташлаб, совуқдан асраган бўлади.

Маҳалласининг газлаштирилишини эшитиб, ҳамма қатори улар ҳам севинишган эди. Кўмирнинг ташвишини қилмай, бор-будини сарфлаб, уйларининг газ таъмирини қилдирдилар. Аввалига бинойидек ёниб турган газ айни қишнинг чилла пайтига келганда ёнмай қолди.

Ишдан чарчаб келган Ғанижон ёш боласи билан совуқ уйда ўтирган хотинига раҳми келди. Кўмир олай деса, унинг ҳам нархи осмонга чиқиб кетган. Битта маош билан рўзғорни аранг тебратяпти. Ўтган йилги кўмирнинг қолган-қутганини эплармиз деса, у ҳам уч-тўрт кунга етгулик қолибди. Ғанижоннинг боши қотди. "Эсон-омон қишдан чиқсак, кўмирни ғамлаб қўйганим бўлсин. Бу газ дегани панд берди", деди ўзига ўзи.

Хотини билан ораларидаги муносабат ҳам уйдек совиб кетди. Қизалоғи йиғласа, Маъмура аламини эридан оладиган бўлди.

- Ҳадеб йиғлайверма, барибир бешикдан ечмайман! Иссиқ уйимиз йўқ! - дея кесатарди қўполлик билан.

- Аччиқланаверма, Маъмура, маош олай, кўмирнинг бир иложини қиларман. Кўриб турибсанку!

- Бошқалар иложини қиляпти-ку! Болангизга раҳмингиз келмайдими? Бўлмаса... - Хотини гапини охирига етказмай, хиққиллашга тушди.

- Ўғирлик қилайми? Ё бировнинг ҳақига чанг солайми? Нега тушунмайсан?

Ғанижон овқат келтирилган товоққа тақиллатиб қошиғини қўйди-да, ўрнидан даст туриб ташқарига чиқиб кетди. Маъмура йиғлаётган боласини бешикдан ечиб овунтирган бўлди. Бироздан кейин Ғанижон оғилхонадаги кўмирнинг борини йиғиштириб, печкага қалади. Уй исиб, совуқнинг заҳри кесилди. Ғанижон ўзига интилаётган қизалоғини қўлига олиб, сал ёзилгандай бўлди. Ширин қилиқларини кўриб, онанинг ҳам юзига табассум югурди.

- Қўйиб бер, бир ўйнаб олсин. Уй ҳам исиб қолди, - деди Ғанижон бешикни тартибга келтираётган хотинига қараб.

Қизчаси уйнинг у бошидан, бу бошига эмаклаб, ўйинчоқларига интилаётганини, иссиқ уйда яйраб юрганини кўрган ота эртага, албатта, қарз қавола қилиб бўлса ҳам кўмир топиб келишни дилига тугди.

Иссиқнинг тафти тарқала бошлади. Маъмура печкани очиб, кулга айланаётган чўғни титиб кўрди. Хаёлига "болам совқотмай ётса бўлди" деган ўй келди-да, совий бошлаган кулдан тувакка озгина солди. Кечаси совиб кетадиган уйи, боласининг озгина бўлса ҳам иссиққина ётишини ўйлаб, ўзи эшитмаган, биров билмаган ишни қилди.

Ярим тунда боласининг чинқириб йиғлашидан уйғониб кетди. Уйқусираб бешикни тебратди. Гўдаги борган сари авжига чиқарди. Ечиб олай деса, уй совуқ. "Кундаги йиғиси-да", деб бешикни тебратаверди. Охири ҳеч нарсага кўнавермагач, чироқни ёқди. Қизчасини бешикдан ечиб, қўлига олган Маъмура додлаб юборди. Ғанижон ҳам қўрқиб боласига ёпишди.

Қизалоғининг таги хўлланиб, иссиқ кул усти тушиб ҳосил бўлган иссиқ пар қизининг остини куйдирган эди. Она мур-ғаккина боласининг дард тортиб йиғлаганини кўриб, нима иш қилиб қўйганидан, уни совуқдан асрайман, деб куйдириб қўйганидан жизғанак бўларди.

Ярим тунда оҳ-фарёд урган онанинг, "Тез ёрдам" чақирган отанинг бутун вужуди совуқдан муз қотди...

Зумрадхон АБДУЛЛАЕВА.